Περιεχόμενα
Στις 74º μοίρες γεωγραφικού πλάτους, η Νήσος Ντέβον βρίσκεται σχεδόν 5.000 μίλια βόρεια της Χαβάης και είναι πάνω από πέντε φορές μεγαλύτερη. Απομακρυσμένο, ανεμοδαρμένο και σκληρό, το νησί χαρακτηρίζεται ως πολική έρημος, με άγονα βουνά που υψώνονται πάνω από παγωμένες παραλίες, όπου θαλασσοπούλια γεμίζουν τον ουρανό και περιστασιακά ο μοσχοπόδαρος περιπλανιέται κατά μήκος της ακτής.
Κατά μήκος του ιστορικού Βορειοδυτικού Περάσματος στο Νουνάβουτ του Καναδά, το Νησί Ντέβον παραμένει ακατοίκητο.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν προσπάθησαν άνθρωποι στο παρελθόν να κατοικήσουν σε τούτο το μέρος. Απέτυχαν όμως να ζήσουν στο νησί της Αρκτικής για αιώνες, με την τελευταία εγκατάσταση να πραγματοποιείται το 1951.
Αρχαίοι οικισμοί Ινουίτ βρίσκονται δίπλα σε μια στρατιωτική πόλη-φάντασμα, απομεινάρια καταδικασμένων αποστολών, ακόμη και ένας ερευνητικός σταθμός της NASA σκαρφαλωμένος στην άκρη ενός τεράστιου κρατήρα. Σήμερα, το νησί Ντέβον επιδεικνύει στους λιγοστούς επισκέπτες του τη μακρά τέχνη της ανθρώπινης επιβίωσης.
Οι ξεχασμένες ιστορίες του Ντέβον
Αν το όνομα του νησιού Ντέβον σας ακούγεται οικείο, αυτό είναι πιθανότατα λόγω της χαμένης αποστολής του Τζον Φράνκλιν.
Το 1845, 129 άνδρες του HMS Erebus και του HMS Terror ξεκίνησαν για να χαρτογραφήσουν το μυθικό Βορειοδυτικό Πέρασμα για τη Μεγάλη Βρετανία, χωρίς όμως να επιστρέψουν ποτέ. Οι ομάδες αναζήτησης ξεκίνησαν το 1848 και το πρώτο στοιχείο του Φράνκλιν βρέθηκε το 1850: μια τσουγκράνα φυσιοδίφη που ανακαλύφθηκε στο νησί Ντέβον.
Άλλα ευρήματα περιλάμβαναν ένα κομμάτι καμβά με την ένδειξη «Terror», 700 άδειες, μολυβένιες κονσέρβες κρέατος και δεκάδες άλλα ίχνη του πληρώματος του Φράγκλιν, από ρούχα μέχρι σίδερα, σχοινιά και σωλήνες.
Το 1852, ο σερ Έντουαρντ Μπέλτσερ ηγήθηκε της τελευταίας προσπάθειας διάσωσης των αγνοουμένων. Παραμένοντας στο νησί Ντέβον, η ομάδα επένδυσε έναν μικρό κόλπο με τοπογραφικά και σηματοδοτικά λιθόστρωτα, μια περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Port Refuge National Historic Site.
Αν και η αποστολή διάσωσης του Μπέλτσερ ήταν ανεπιτυχής, ένα από τα πλοία του, το HMS Resolute, θα εξελισσόταν σε μεγάλη κληρονομιά. Τα ξύλα του βοήθησαν αργότερα στην κατασκευή ενός από τα πιο εμβληματικά έπιπλα στον κόσμο: το γραφείο Resolute Desk, που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα από τους προέδρους των ΗΠΑ.
Μόλις χαρτογραφήθηκε επιτυχώς το Βορειοδυτικό Πέρασμα περίπου 70 χρόνια αργότερα, η Βασιλική Καναδική Έφιππη Αστυνομία (RCMP) θέλησε να τοποθετήσει τη σημαία της στο νησί Ντέβον.
Το 1924 τρεις αξιωματικοί της RCMP -και 52 βίαια εκτοπισμένοι Ινουίτ- στάλθηκαν για να κυβερνήσουν την υψηλή Αρκτική στο λιμάνι Ντούντας, όπου οι απόκρημνοι βράχοι και οι βραχώδεις παραλίες του νησιού έχουν θέα στον Lancaster Sound.
«Επρόκειτο πραγματικά για την επιβολή μιας παρουσίας -δεν αστυνομεύονταν απαραίτητα», λέει η Κάιλι Μπάξτερ, αρχαιολόγος της Adventure Canada. «Ήταν περισσότερο μία κίνηση κατοχής, ώστε να αποτρέψουν άλλα έθνη από το να διεκδικήσουν την Αρκτική ως δική τους».
Μέσα σε τρία χρόνια, δύο από τους αξιωματικούς ήταν νεκροί: Ο ένας είχε αυτοκτονήσει και ο άλλος είχε αυτοπυροβοληθεί κατά λάθος -έτσι τουλάχιστον λέγεται. Όσο για τους υπόλοιπους αξιωματικούς και τις οικογένειες των Ινουίτ, σύντομα εγκατέλειψαν το απομονωμένο σπίτι τους. Η RCMP έκλεισε το φυλάκιο το 1933, το ξανάνοιξε το 1945 και στη συνέχεια το έκλεισε οριστικά το 1951.
Οι τακτικά συντηρούμενοι τάφοι των δύο αξιωματικών παρέμειναν, αναπαυόμενοι σε έναν λόφο πάνω από το εγκαταλελειμμένο φυλάκιο, στο βορειότερο νεκροταφείο του κόσμου. Ο τάφος ενός κοριτσιού Ινουίτ βρίσκεται αδιαμαρτύρητα λίγα βήματα πιο πέρα. «Είναι μια αρκετά ακριβής αναπαράσταση του αποικισμού στην Αρκτική», λέει η Μπάξτερ.
Σε σύγκριση με τους πρώτους κατοίκους του νησιού Ντέβον, οι «Mounties» του Καναδά και αυτοί οι δύστροποι Βρετανοί εξερευνητές είναι σύγχρονοι επισκέπτες.
Σε απόσταση αναπνοής από τα λιθάρια του Μπέλτσερ στο Port Refuge National Historic Site, οι αρχαιολόγοι έχουν βρει αντικείμενα ηλικίας έως και 4.000 ετών, προσφέροντας στοιχεία για την επαφή των προγόνων των Ινουίτ με τις μεσαιωνικές σκανδιναβικές αποικίες της Γροιλανδίας. Εδώ έχουν βρεθεί επίσης ασιατικά αντικείμενα, που υποδηλώνουν μακρινές, βόρειες εμπορικές διαδρομές που εκτείνονται στον μισό πλανήτη.
Στο λιμάνι Ντούντας, λίγα μόλις βήματα από το φυλάκιο της RCMP, βρίσκονται τα βραχώδη απομεινάρια μιας προγονικής «γειτονιάς» των Ινουίτ, ηλικίας περίπου 1.000 ετών. Η τοποθεσία Morin Point Thule κρύβει στοιχεία για τους πρώτους πρωτοπόρους που διέσχισαν την ανατολική Αρκτική και παρουσιάζει δείγματα διάβρωσης.
«Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα της παράκτιας διάβρωσης σε αρχαιολογικούς χώρους», λέει η Μπάξτερ, η οποία βοηθά στην καταγραφή του χώρου πριν εξαφανιστεί. «Ένα σπουδαίο παράδειγμα με τον χειρότερο τρόπο».
Προσομοίωση της επιβίωσης στον Άρη
Η NASA και το Ινστιτούτο Άρη είναι οι τελευταίοι που θέλησαν να αναμετρηθούν με τις προκλήσεις του νησιού Ντέβον. Με το ακραίο κρύο του νησιού, τα περιορισμένα συστήματα επικοινωνίας και την έλλειψη ηλιακού φωτός και βλάστησης, οι επιστήμονες πραγματοποιούν αναλογικές αποστολές -ή δοκιμαστικές διαδρομές- που προσομοιώνουν την εξερεύνηση του Άρη.
Το πρόγραμμα Haughton-Mars Project επιτρέπει στους αστροναύτες να εκπαιδευτούν σε τρομερές συνθήκες, να δοκιμάσουν τον εξοπλισμό στα όριά του και να ερευνήσουν την ανάπτυξη των φυτών και τις προκλήσεις των διαστημικών πτήσεων μακράς διάρκειας.
Φυσικά, το νησί θεωρείται πολύ σκληρό για μόνιμο ερευνητικό σταθμό. Οι αρθρωτές καλοκαιρινές σκηνές στήνονται στον κρατήρα πρόσκρουσης Haughton πλάτους 14 μιλίων, έναν από τους βορειότερους κρατήρες του πλανήτη. Αλλά ακόμη και οι καλύτερα εξοπλισμένες ομάδες της NASA αποφεύγουν τους σκληρούς χειμώνες του νησιού.
Σχεδιάζοντας τη δική σας αποστολή
Ενώ το νησί Ντέβον είναι ακατοίκητο, οι βόρειες κοινότητες του Νουναβούτ, όπως οι κοντινές Pond Inlet και Arctic Bay, είναι πολύ ζωντανές.
«Υπάρχει τόση κουλτούρα εδώ», λέει ο Τζέισον Έντμουντς, αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Travel Nunavut και ένας από τους μοναδικούς αρχηγούς αποστολών Ινουίτ στον Καναδά. «Όταν βρίσκεστε στην περιοχή, σκεφτείτε τον ίδιο τον πολιτισμό. Μην επικεντρώνεστε μόνο στις επιπτώσεις ενός άλλου πολιτισμού σε αυτόν».
Σήμερα, οι περισσότεροι επισκέπτες εξερευνούν το νησί Ντέβον και τους αρκτικούς γείτονές του κάνοντας κρουαζιέρα στην περιοχή.
Εταιρείες όπως η Adventure Canada και η Lindblad Expeditions προσφέρουν δρομολόγια μέσω του Βορειοδυτικού Περάσματος, όπου οι ταξιδιώτες μπορούν να ασχοληθούν με την παρατήρηση της άγριας ζωής, την πεζοπορία και την εξερεύνηση αρχαίων οικισμών των Ινουίτ και κειμηλίων από προηγούμενες αποστολές.
Ωστόσο είναι σημαντικό να κατανοήσετε την ουσία μιας κρουαζιέρας που μοιάζει με εκστρατεία. Το δρομολόγιό σας θα προσαρμοστεί ανάλογα με τον πάγο, όπως ακριβώς συμβαίνει σε κάθε ταξίδι εδώ από τον πρώτο εξερευνητή Ινουίτ.
* Πηγή: nationalgeographic
** Φωτογραφίες: Shutterstock
