Καλώς ήλθατε στο La Grand Motte την απόκοσμη πόλη με τους καμπυλωτούς λευκούς πύργους από σκυρόδεμα που απλώνονται σε σχεδόν 2.000 στρέμματα πρώην ελαιώνων στη Νότια Γαλλία.
Η πόλη που είναι εμπνευσμένη από τις ουτοπικές δυνατότητες της αρχιτεκτονικής είναι το μεγάλο έργο του τουρκικής καταγωγής Γάλλου αρχιτέκτονα Ζαν-Πιερ Μπαλαντύρ.
Το La Grande Motte ξεκίνησε το 1965 ως ένα από τα πολλά τουριστικά θέρετρα της εργατικής τάξης που χτίστηκε από τη γαλλική κυβέρνηση ως απάντηση στην άνθηση των διακοπών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. (Αργότερα στη δεκαετία, ένας νόμος αύξησε το ετήσιο επίδομα διακοπών των εργαζομένων από τρεις σε τέσσερις εβδομάδες.)
Αυτά τα μέρη διαμορφώθηκαν ως φθηνότερες, φιλικές προς την οικογένεια εναλλακτικές λύσεις στα πιο ακριβά αξιοθέατα της Κυανής Ακτής. Το La Grande Motte βρίσκεται 40 λεπτά με το αυτοκίνητο ανατολικά του Μονπελιέ και πήρε το όνομά του από έναν κοντινό αμμόλοφο. Κατασκευάστηκε για να προσφέρει οικονομικά καταλύματα σε 37.800 τουρίστες, με τη μορφή εξοχικών κατοικιών, ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και κάμπινγκ.
Ενώ ο Μπαλαντύρ, ο οποίος πέθανε το 2002, υλοποίησε αυτόν τον στόχο, το όραμά του αντιμετωπίστηκε με περιφρόνηση: Το 1972, το περιοδικό L’Architecture d’Aujourd’hui αποκάλεσε τη La Grande Motte «αρχιτεκτονική ρύπανση».
Μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, το θέρετρο επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει μια εμπορική περιοχή, δύο σχολεία, μια εκκλησία, ένα δημαρχείο και ένα γήπεδο γκολφ. Ήταν η εποχή που έγινε διάσημο και πολλοί αρχιτέκτονες το συνέκριναν με τη Φλόριντα και τη Ντίσνεϋλαντ.
Αλλά η πόλη έγινε επίσης ένα ιδεολογικό σχέδιο για τις μελλοντικές αστικές εξελίξεις στη Γαλλία, ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο μια υποτιθέμενη ακατοίκητη περιοχή – στην προκειμένη περίπτωση, ανεμοδαρμένη και γεμάτη κουνούπια – θα μπορούσε να γίνει το σπίτι μιας κυρίως ειρηνικής, αυτόνομης κοινότητας.
Το 2010, το Γαλλικό Υπουργείο Πολιτισμού αναγνώρισε επισήμως τη La Grande Motte ως τόπο «Εξαιρετικής Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής», καθιστώντας την την πρώτη πόλη που έλαβε αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Οι φουτουριστικές πολυκατοικίες σε σχήμα πυραμίδας του La Grand Motte είναι διατεταγμένες κατά μήκος μιας αμμώδους παραλίας μήκους 6 χιλιομέτρων και γύρω από ένα τεχνητό λιμάνι, η θέση και το σχήμα τους έχουν σχεδιαστεί για να μετριάζουν τον αέρα , παρέχοντας καταφύγιο στους απέραντους κήπους που είχε φυτέψει ο Μπαλαντύρ.
Ο αρχιτέκτονας άντλησε έμπνευση από τη μοντερνιστική αισθητική του κινήματος Μπάουχαους, τις θεωρίες κοινωνικού σχεδιασμού πίσω από το συγκρότημα κατοικιών Cité Radieuse* στη Μασσαλία και τις συμβολικές μορφές των προκολομβιανών πυραμίδων στο Τεοτιουακάν του Μεξικού.
Ήλπιζε να φτιάξει ένα μέρος που θα έμοιαζε εκτός χρόνου: ένας χαμένος παράδεισος σχεδόν κατακλυσμένος από πράσινο. Το αποτέλεσμα είναι αυτό που οι Γάλλοι αποκαλούν dépaysant , η λέξη που προκαλεί την αποπροσανατολιστική αίσθηση του να φτάσετε κάπου στο άγνωστο.
Αυτή η ποιότητα είναι αυτό που οι φωτογράφοι και φίλοι Λορέντ Κρονεντάλ, 37 ετών, και Σαρλί Μπρογιέ, 40 ετών, ξεκίνησαν να απαθανατίσουν το καλοκαίρι του 2020, όταν άρχισαν να καταγράφουν το La Grande Motte με τις κάμερές τους. «Είναι σαν να ανακαλύπτουμε έναν παράλληλο κόσμο στον οποίο δεν ξέρουμε αν έχουμε βρει τα απομεινάρια ενός αρχαίου πολιτισμού ή αν έχουμε μπει στο μέλλον», λέει ο Κρονεντάλ, του οποίου το έργο συχνά επικεντρώνεται στις πόλεις και τους κατοίκους τους.
Το δίδυμο πέρασε άλλα τρία καλοκαίρια στο θέρετρο, εξερευνώντας το με ποδήλατο και με τα πόδια. Συχνά, γίνονταν φίλοι με κατοίκους που τους έδιναν πρόσβαση σε ιδιωτικούς χώρους ή θέα από τα μπαλκόνια τους. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο πληθυσμός της πόλης δεκαπλασιάζεται, σε περίπου 90.000 αλλά το ζευγάρι απέφυγε τα καρέ με ανθρώπους, τραβώντας πολλές από τις φωτογραφίες σε αυτό που ο Κρονεντάλ αποκαλεί «μπλε ώρες» της ημέρας, τις μουντές στιγμές λίγο πριν το σούρουπο και την αυγή.
Το πρώτο μέρος της σειράς που προέκυψε – με τίτλο «La Cité Oasis» και προγραμματισμένο να εκδοθεί τον επόμενο χρόνο από την Editions Sur la Crête – εξερευνά την περιοχή όπως θα μπορούσε να φαινόταν πριν την ανάπτυξή της: Οι εικόνες παρουσιάζουν τις απομακρυσμένες, ακατάστατες καλύβες των ψαράδων που ακόμα στέκονται στις εκβολές γύρω από την περιοχή Camargue.
Αντίθετα, το δεύτερο μέρος του βιβλίου δείχνει λεπτομέρειες του αριστουργήματος του Μπαλαντύρ- τις προσόψεις που μοιάζουν με κηρήθρα – που έρχονται σε αντίθεση με το καταπράσινο τοπίο του.
«Έχεις την εντύπωση ότι κάνεις ένα ποιητικό ταξίδι», λέει ο Κρονεντάλ, «από το να είσαι στο τέλος του κόσμου, σχεδόν περιθωριοποιημένος έξω από την κοινωνία, σε αυτήν την πολύ σύγχρονη όαση».
Ο Μπαλαντύρ ήταν, υποστηρίζει ο Κρονεντάλ , μπροστά από την εποχή του, εν μέρει επειδή η φαντασία του για μια πόλη βυθισμένη στη φύση τον έκανε κάτι σαν περιβαλλοντολόγο. Αφιέρωσε πάνω από τα δύο τρίτα της περιοχής στη βλάστηση, φυτεύοντας είδη δέντρων – συμπεριλαμβανομένων πεύκων, πλατάνια, ελιών, λεύκες και κυπαρίσσια – που θα μπορούσαν να αντέξουν τη ζέστη και τον άνεμο .
Κατασκεύασε επίσης 17 χιλιόμετρα μονοπατιών . Περίπου 60 χρόνια αργότερα, η La Grand Motte παραμένει μια από τις πιο πράσινες πόλεις της Γαλλίας . «Ο Μπαλαντούρ ήταν οραματιστής», λέει ο Κρονεντάλ. «Περιμενούσε την πόλη του αύριο».
…..…..……
Η Unité d’habitation, στα ελληνικά Οικιστική Μονάδα (γνωστή και ως η Πολυκατοικία της Μασσαλίας), είναι ένα κτίριο κοινωνικής κατοικίας που σχεδίασε ο Λε Κορμπιζιέ σε μία από τις νότιες γειτονιές της Μασσαλίας. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κτίρια του μοντέρνου κινήματος που επηρέασε την μπρουταλιστική αρχιτεκτονική στην Ευρώπη. Χτίστηκε την περίοδο 1947-1952.
* Πηγή: New York Times
** Photo credits: Shutterstock
