Οι αρχαίοι Λύκιοι, στην πόλη τους είχαν βαθιά γνώση της Δημοκρατίας. Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, οι κάτοικοι της νοτιοδυτικής Τουρκίας είχαν αναπτύξει μια ακμάζουσα δημοκρατική ομοσπονδία, η οποία αργότερα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την πολιτική δομή των ΗΠΑ.
Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δημοκρατίες παγκοσμίως, μια άλλη σημαντική κληρονομιά των Λυκίων παραμένει ζωντανή στη Μεσόγειο, στην περιοχή που ήταν κάποτε η πατρίδα τους. Αυτή η κληρονομιά, ωστόσο, σχετίζεται κυρίως με τον θάνατο.
Για τους λάτρεις της ιστορίας, η ανακάλυψη αυτών των μνημείων είναι μια περιπέτεια από μόνη της.
Ορισμένα από αυτά βρίσκονται σε οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους που απαιτούν εισιτήριο, ενώ άλλα είναι ελεύθερα για εξερεύνηση. Ωστόσο, η αναζήτησή τους συχνά απαιτεί την αποφασιστικότητα και τις δεξιότητες ενός Ιντιάνα Τζόουνς, καθώς μπορεί να χρειαστεί να σκαρφαλώσεις σε απόκρημνες πλαγιές, να διασχίσεις τη θάλασσα με βάρκα ή να ψάξεις ανάμεσα σε χαμηλή βλάστηση.
Ένα ιδανικό σημείο για να ξεκινήσεις είναι η πόλη Φετιγιέ, μια γραφική παραθαλάσσια πόλη που προσφέρει εύκολη πρόσβαση σε εντυπωσιακές παραλίες και αξιοθέατα κατά μήκος της Τουρκικής Ριβιέρας. Μετά από μια δροσιστική βουτιά στα καταγάλανα νερά, αξίζει να ανέβεις στους βράχους κατά το ηλιοβασίλεμα.
Ψηλά πάνω από την πόλη, που ήταν γνωστή ως Τελμησσός στην εποχή των Λυκίων, βρίσκονται οι τάφοι του Αμύντα. Αυτά τα εντυπωσιακά λαξεύματα στους βράχους, που χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ., δεσπόζουν με μεγαλοπρέπεια. Με ένα εισιτήριο μόλις τριών ευρώ, μπορείς να ανέβεις τα σκαλοπάτια προς τον κεντρικό τάφο, ο οποίος διαθέτει πρόσοψη με ελληνικούς κίονες. Παρόλο που ο τάφος είναι άδειος, λεηλατημένος από αρχαιοτάτων χρόνων, η συγκλονιστική θέα και η επαφή με ένα τόσο αρχαίο μνημείο αποτελούν ανεκτίμητη εμπειρία.
Εμμονή με τον θάνατο;
Οι τάφοι του Αμύντα είναι αναμφισβήτητα δημοφιλές σημείο για φωτογραφίες, με αρκετούς φωτογράφους να περιμένουν υπομονετικά μέχρι το κλείσιμο για να εξασφαλίσουν μια εικόνα χωρίς άλλους επισκέπτες στο φόντο. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι βρίσκονται μακριά από το κέντρο της πόλης βοηθά στο να μη γεμίζουν ασφυκτικά, ακόμη και τις ώρες που το φως του δειλινού τους περιβάλλει με ιδιαίτερη μαγεία.
Η ταυτότητα του Αμύντα, του «γιου του Ερμαπία», παραμένει ένα μυστήριο, όπως και οι ταφικές τελετουργίες των Λυκίων. Ήταν η τοποθέτηση των τάφων ψηλά στους βράχους μια προσπάθεια να φέρουν τους νεκρούς πιο κοντά στον ουρανό ή να τους κρατήσουν μακριά από τον κάτω κόσμο;
Ένας τοπικός θρύλος, που αφηγείται ο ξεναγός Οντέρ Ουγκάζ , περιγράφει πως οι Λύκιοι τοποθετούσαν τους νεκρούς τους σε βραχώδεις σχισμές ή τάφους κοντά στη θάλασσα, πιστεύοντας ότι ένα φτερωτό πλάσμα που έμοιαζε με σειρήνα θα τους οδηγούσε στη μετά θάνατον ζωή. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αρχαιολογικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτήν την αφήγηση.
Η Κατρίν Νταϊκότ, αναπληρώτρια καθηγήτρια αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ντάραμ, που έχει μελετήσει τους Λύκιους τάφους, τις σαρκοφάγους και τις σπανιότερες σαρκοφάγους σε στύλους, αναφέρει ότι οι πεποιθήσεις των Λυκίων παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ασαφείς.
«Οι Λύκιοι ζούσαν στην περιοχή για αιώνες και ξεκίνησαν να δημιουργούν τα μνημεία τους από τον 5ο αιώνα π.Χ., επηρεασμένοι κατά περιόδους από τους Έλληνες, τους Ρωμαίους και τους Πέρσες», σημειώνει. «Τα μνημεία τους είναι από τα ελάχιστα φυσικά απομεινάρια που έχουμε από τον πολιτισμό τους».
Παρόλο που ορισμένοι θεωρούν ότι οι Λύκιοι είχαν ιδιαίτερη προσήλωση στον θάνατο, πολλά παραμένουν άγνωστα. «Υπάρχουν εικασίες ότι οι τάφοι μπορεί να αντικατοπτρίζουν κοινωνικές ή οικονομικές διαφορές, αλλά δεν έχουμε αποδείξεις. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η τοποθεσία τους ήταν πολύ σημαντική – όχι μόνο να βρίσκονται κοντά σε δρόμους, αλλά να είναι ορατοί από μεγάλη απόσταση.
Γιατί αυτό είχε σημασία; Δεν το ξέρουμε», καταλήγει.
Δημιουργία ενός μύθου
Πιο εντυπωσιακοί λαξευτοί τάφοι βρίσκονται βορειοδυτικά της Φετιγιέ, κοντά στη Νταλιάν, καθώς και σε πολλές άλλες τοποθεσίες προς τα νότια και ανατολικά, με πιο χαρακτηριστική την αρχαία πόλη της Μύρας, κοντά στη σημερινή Ντεμρέ.
Στη Μύρα, η νεκρόπολη που δεσπόζει στην πλαγιά του βράχου στέκει πάνω από τα ερείπια μιας κάποτε ακμάζουσας ρωμαϊκής πόλης, η οποία διαθέτει ακόμη και ένα καλά διατηρημένο θέατρο. Οι τάφοι που βρίσκονται στο επίπεδο του εδάφους είναι επισκέψιμοι, ενώ οι ψηλότεροι, διακοσμημένοι με περίτεχνα ανάγλυφα, παραμένουν απρόσιτοι.
Όπως και οι ασυνήθιστοι τάφοι με κιονόκρανα που εντοπίζονται στην ενδοχώρα, στην τοποθεσία Ξάνθος, οι τάφοι της Μύρας μοιράζονται την ίδια ιδιαιτερότητα: την ανύψωση των λειψάνων προς τον ουρανό. Ωστόσο, η πραγματική σημασία αυτής της πρακτικής παραμένει αβέβαιη, όπως αναφέρει η Νταϊκότ.
«Δεν γνωρίζουμε αν οι Λύκιοι συνέδεαν τις πεποιθήσεις τους με ουράνιες θεότητες», εξηγεί, σημειώνοντας ότι οι ταφικές παραδόσεις της Μεσογείου συχνά συνδέονται με χθόνια πνεύματα, που θεωρούνταν ότι κατοικούν κάτω από τη γη. «Οι τάφοι αυτοί δείχνουν μια προτίμηση για ανύψωση, αποφεύγοντας την ταφή κάτω από το έδαφος. Το αν αυτή η ανύψωση έδινε κάποιο πλεονέκτημα στους νεκρούς είναι ασαφές. Παρ’ όλα αυτά, η τοποθέτηση σε πιο εμφανείς θέσεις θα μπορούσε να σχετίζεται με κοινωνικό γόητρο και ανταγωνισμό».
Η Νταϊκότ υποθέτει πως οι τάφοι πάνω σε στύλους μπορεί να χρησίμευαν και ως σύμβολα συλλογικής ταυτότητας, ενισχύοντας τους δεσμούς της κοινότητας μέσω της λατρείας των προγόνων, και συμβάλλοντας στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής σε δύσκολους καιρούς.
Παρά τη στρατηγική προβολή πολλών λυκιακών τάφων ως μέρη του αστικού τοπίου, κάποιοι έχουν πια γίνει αναπόσπαστο μέρος του φυσικού περιβάλλοντος. Είναι συνηθισμένο, για παράδειγμα, να δεις αυτοκίνητα να περνούν αδιάφορα δίπλα από μια σαρκοφάγο που βρίσκεται στη μέση του δρόμου στη Φετιγιέ, ή να συναντήσεις τάφους σε κυκλικούς κόμβους στο παραθαλάσσιο Κας. Σε άλλες περιπτώσεις, λαξευτοί τάφοι μπορεί να βρίσκονται ξεχασμένοι, κοντά σε φάρμες ή σε χωράφια με πιπεριές, μακριά από κάθε σημάδι πολιτισμού.
Τάφοι με θέα
Το Κας, ένα ακόμα μαργαριτάρι της τιρκουάζ τουρκικής Ριβιέρας, είναι η ιδανική τουριστική πόλη για να περάσεις χαλαρά βράδια περιδιαβαίνοντας τα στενά δρομάκια της γεμάτα με καταστήματα, μπαρ και εστιατόρια, όλα συγκεντρωμένα γύρω από το ζωντανό λιμάνι της.
Για όσους αναζητούν την περιπέτεια, υπάρχει η επιλογή να ανέβουν στον λόφο πίσω από τον δρόμο Λουκία Καντέσι, μια περιοχή με κατοικίες και ξενώνες. Εκεί, πίσω από ανθισμένους θάμνους, μια πινακίδα με την επιγραφή «βραχώδεις τάφοι των Λυκίων» υποδεικνύει μια απότομη σκάλα που οδηγεί ψηλά.
Η ανάβαση αποκαλύπτει έναν τάφο, αλλά για τους πιο τολμηρούς, υπάρχουν κι άλλοι ψηλότερα στο βράχο. Η αναρρίχηση απαιτεί γερά νεύρα και άνεση με τα ύψη, αλλά η θέα από την κορυφή, ειδικά κατά το ηλιοβασίλεμα, ανταμείβει τον κόπο με εκπληκτικά πανοράματα του Κας και του Αιγαίου Πελάγους. Φρόντισε μόνο να ξεκινήσεις την κατάβαση πριν σκοτεινιάσει.
Για όσους προτιμούν λιγότερο τολμηρές διαδρομές, αυτή η γωνιά της Τουρκίας προσφέρει πολλές επιλογές. Κατά μήκος της ακτογραμμής μεταξύ Κας και Ντεμρέ, βρίσκεται το γραφικό χωριό Καλεκαγκίζ. Από εδώ αναχωρούν τακτικές βάρκες για την εξερεύνηση μιας βυθισμένης αρχαίας ελληνικής πόλης και την επίσκεψη ενός λυκιακού τάφου που στέκει στο νερό.
Το Καλεκαγκίζ, ωστόσο, κρύβει ακόμα περισσότερες εκπλήξεις. Ένας σύντομος περίπατος ανατολικά, μέσω ενός δύσβατου μονοπατιού, οδηγεί στην αρχαία πόλη Θεϊμούσα. Εδώ, ανάμεσα σε μεγαλοπρεπείς βράχους, στέκουν γιγάντιες σαρκοφάγοι με θέα τον κόλπο. Το εντυπωσιακό μέγεθος των τάφων και τα βαριά καπάκια τους, που ζυγίζουν τόνους, μαρτυρούν το κύρος των ανθρώπων που ήταν θαμμένοι εκεί. Όπως σημειώνει η Νταϊκότ, η ίδια η διαδικασία της τοποθέτησης των λειψάνων θα ήταν ένα θέαμα που τόνιζε τη σημασία τους.
Παρά την ιστορική τους αξία, η Θεϊμούσα παραμένει ήρεμη και ήσυχη. Με τους περισσότερους επισκέπτες να κατευθύνονται προς τη βυθισμένη πόλη, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να απολαύσεις την περιοχή μόνος σου. Φέρε μαζί σου μια πετσέτα για ένα δροσιστικό μπάνιο στην ακτή, απολαμβάνοντας τους αρχαίους τάφους από απόσταση.
Καθώς επιστρέφεις στο Καλεκαγκίζ, θα παρατηρήσεις ακόμα περισσότερους τάφους διάσπαρτους σε απρόσμενα σημεία, όπως χώρους στάθμευσης. Αν και αυτός ο πλούτος της ιστορίας είναι συναρπαστικός για τους επισκέπτες, για τους ντόπιους, τα απομεινάρια αυτού του αρχαίου πολιτισμού έχουν γίνει απλώς μέρος του καθημερινού τοπίου.
*Πηγή: CNN
