Από τις δραματικές σειρές και τα ντοκιμαντέρ μέχρι τα podcast και τα βιβλία, οι απατεώνες έχουν κυριαρχήσει στο είδος του αληθινού εγκλήματος, με τους θαυμαστές να γοητεύονται από συγκλονιστικές ιστορίες περίπλοκων και μακροχρόνιων απατών. Καμιά φορά και ανεξιχνίαστων.
Η σειρά του Netflix, The Puppet Master, ακολούθησε έναν απατεώνα που έσπειρε τον όλεθρο στις ζωές των θυμάτων του, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε και ο απατεώνας του Tinder που σημείωσε επιτυχία. Ο Simon έβρισκε γυναίκες μέσω του Tinder και στη συνέχεια τις εξαπατούσε ξεζουμίζοντας τες οικονομικά. Προ ολίγων ημερών, έγινε διαθέσιμη και η δραματική σειρά Inventing Anna, της Shonda Rhimes, η οποία βασίζεται στην αληθινή ιστορία της Anna Sorokin, που εξαπάτησε την αφρόκρεμα της Νέας Υόρκης. Η ίδια παρίστανε μια πλούσια Γερμανίδα κληρονόμο, «κλέβοντας» από τράπεζες, επιχειρηματίες και φίλους, πολλές χιλιάδες δολάρια. Διόλου τυχαίο δεν είναι που όλα τα παραπάνω συγκεντρώσαν χιλιάδες προβολές στην online streaming πλατφόρμα, αφού υπάρχει λόγος.
Γιατί μας γοητεύουν τόσο αυτοί οι χαρακτήρες;
Το ότι οι σειρές και τα ντοκιμαντέρ που επικεντρώνονται στην ίντριγκα ενός προσώπου, χωρίς να αφορά κάποια δολοφονία στην υπόθεση, τα κάνει πρώτον και κύριον, διασκεδαστικά. «Ο εγκέφαλος αντλεί ευχαρίστηση όταν διασκεδάζει, ειδικά όταν γνωρίζει ότι βρίσκεται σε ένα ασφαλές περιβάλλον, όπως στον καναπέ την ώρα που παρακολουθεί το Netflix», λέει η Dr Audrey Tang, ψυχολόγος και συγγραφέας του The Leader’s Guide To Resilience και προσθέτει: «Μια ιστορία για έναν επιτυχημένο απατεώνα πιθανότατα θα μας διασκεδάσει όσο και θα μας ενημερώσει».
Όταν εμπλέκονται απάτες πολλών εκατομμυρίων λιρών, οι ιστορίες είναι συχνά λαμπερές, δίνοντάς μας «διόραση για μέρη που μπορεί να μην είχαμε ξαναδεί», προσθέτει. «Η απόδραση σε έναν κόσμο της οθόνης ή ένα συναρπαστικό κεφάλαιο βιβλίου μπορεί να μας δώσει μια στιγμή ανάπαυσης».
Και αν υπάρχει αίσιο τέλος, ακόμα καλύτερα, λέει η Ieva Kubiliute, ψυχολόγος ευεξίας στο Olio Lusso. «Οι άνθρωποι που συμπονούν το εκάστοτε θύμα, αισθάνονται χαρούμενοι και ικανοποιημένοι όταν ο απατεώνας πέφτει στα χέρια του νόμου. Αυτά τα ευχάριστα συναισθήματα βελτιώνουν την κινηματογραφική μας εμπειρία και τη γενική ευημερία».
Κρίνοντας από τα διαδικτυακά σχόλια, οι χρήστες χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα, όσον αφορά τις οικονομικές απάτες: αυτούς που λυπούνται τα θύματα και εκείνους που αναρωτιούνται πώς έπεσαν στην παγίδα. «Αν και οι περισσότεροι από εμάς συμπάσχουμε τα θύματα, η αίσθηση ότι «δεν θα μου συμβεί ποτέ» είναι κοινή», λέει ο Kubiliute. «Ή αν κάποιος έχει εξαπατηθεί στο παρελθόν, μπορεί να σκεφτεί ‘τουλάχιστον δεν είμαι μόνο εγώ’».
Όπως εξηγεί η Tang: «Αν και το εγκεφαλικό μέρος μας υπενθυμίζει ότι είμαστε απλώς ένα κοινό που παρακολουθεί, βιώνουμε συναισθήματα κατά τη διάρκεια της προβολής, και αυτό που βλέπουμε στην τηλεόραση – ειδικά σε μια αληθινή ιστορία εγκλήματος – που μπορεί να είναι πιο συναισθηματικά φορτισμένο από τρόμους, ρομαντισμούς ή κωμωδίες, γιατί είναι πραγματικό».
Επιπλέον, κάθε αληθινή ιστορία δίνει το πάτημα για μια συζήτηση, όπως το να εξετάσουμε και να ερμηνεύσουμε τη δική μας συμπεριφορά και τη συμπεριφορά των άλλων. Για παράδειγμα, «θα είχαμε δανείσει στην Anna Delvey χρήματα;»
«Μπορούμε να είμαστε δύσπιστοι, απογοητευμένοι ή γεμάτοι θαυμασμό και όσο περισσότερο μιλάμε, τόσο περισσότερο μπορούμε να μετρήσουμε ποιοι είναι αποδεκτοί και μη αποδεκτοί τύποι συμπεριφοράς στους δικούς μας κοινωνικούς κύκλους», λέει η Tang.
