Από τους ναούς της techno μέχρι τα ηδονιστικά καταφύγια, το γλέντι που επιτρέπει τα πάντα ήταν ο πυρήνας της ψυχής του Βερολίνου τον τελευταίο αιώνα. Αλλά η αύξηση των ενοικίων μπορεί σύντομα να «σκοτώσουν» το πάρτι.
Το Παρίσι έχει τη μόδα, η Κοπεγχάγη το ντιζάιν, το Βερολίνο τα κλαμπ. Από πολυήμερα rave σε πρώην αποθήκες του Ψυχρού Πολέμου, μέχρι ηδονιστικά καταφύγια όπου όλα επιτρέπονται και τα τηλέφωνα απαγορεύονται, η γερμανική πρωτεύουσα προσελκύει τους ελευθεριάζοντες και δείχνει στον κόσμο πώς να διασκεδάζει από τις παρακμιακές μέρες της Βαϊμάρης πριν από έναν αιώνα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γερμανία πρόσθεσε την techno σκηνή του Βερολίνου στο εθνικό μητρώο άυλου πολιτισμού της χώρας τον Μάρτιο του 2024. Αυτό ήταν ένα νεύμα στο ρόλο της μουσικής ως soundtrack του αντιπολιτισμικού πυρήνα του Βερολίνου -του ίδιου πυρήνα που βοήθησε στην ανατροπή του Τείχους του Βερολίνου, οδήγησε τον πρώην δήμαρχό του να το χαρακτηρίσει «φτωχό, αλλά σέξι» και, μέχρι πρόσφατα, απέτρεψε τη μεγάλης κλίμακας αναβάθμιση.
Τον Νοέμβριο, όμως, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των κλαμπ του Βερολίνου, δημοσίευσε μια έκθεση που προειδοποιούσε ότι τα μισά από τα περίπου 250 κλαμπ της πόλης κινδυνεύουν να κλείσουν το 2025 λόγω της ραγδαίας αύξησης των ενοικίων στην πόλη, του εξευγενισμού και της αλλαγής των δημογραφικών στοιχείων -αριθμός που έχει διπλασιαστεί από την έρευνα των ιδιοκτητών κλαμπ εννέα μήνες νωρίτερα.
Οι ξένοι και οι Γερμανοί τουρίστες έλκονται εδώ και καιρό από το Βερολίνο για τα φθηνότερα ενοίκια (σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες) και το ελεύθερο ήθος του live-and-let-live.
Η πόλη προωθεί ενεργά στους τουρίστες τη μυθική κουλτούρα των κλαμπ της, ακόμη και όταν οι πρόσφατοι τίτλοι δηλώνουν ένα «σπιράλ θανάτου των κλαμπ» και «το τέλος του πάρτι». Τον περασμένο μήνα, το αγγλόφωνο περιοδικό τέχνης και πολιτισμού της πόλης, The Berliner, αναρωτήθηκε αν η σκηνή των κλαμπ της πόλης θα ανακάμψει ποτέ πλήρως, αφήνοντας πολλούς να αναρωτιούνται αν ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι ταξιδιώτες συρρέουν εδώ και καιρό στο Βερολίνο μπορεί σύντομα να εξαφανιστεί.
Για την Emiko Gejic, εκπρόσωπο της Επιτροπής Κλαμπ, η οποία εξέδωσε την έκθεση, ο λεγόμενος «θάνατος της κουλτούρας του Βερολίνου» δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο εξευγενισμός και η τιμολόγηση των πολιτιστικών χώρων εξελίσσονται εδώ και χρόνια.
Αυτό που είναι καινούργιο, λέει, είναι μια τέλεια καταιγίδα πρόσθετων παραγόντων, όπως η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία από την πανδημία του Covid-19, ο πληθωρισμός, το αυξημένο λειτουργικό κόστος και η μείωση των επισκεπτών -όλα αυτά έχουν οδηγήσει ορισμένους ιδιοκτήτες κλαμπ να πετάξουν «λευκή πετσέτα».
Το πιο πρόσφατο πολυδιαφημισμένο κλείσιμο είναι το Watergate. Έπειτα από 22 χρόνια, το κλαμπ στο Kreuzberg υπέκυψε στην αυξανόμενη οικονομική πίεση και έκλεισε την περασμένη παραμονή Πρωτοχρονιάς.
Ορισμένα κλαμπ αντιμετώπισαν μεμονωμένες προκλήσεις που επέβαλαν το κλείσιμό τους ή τουλάχιστον απείλησαν την ύπαρξή τους. Η Gejic επισημαίνει το σχέδιο ανάπλασης της περιοχής Rummelsburg του Βερολίνου, το οποίο ανάγκασε το κλαμπ Rummels Bucht να κλείσει τον Σεπτέμβριο του 2020 υπέρ ενός νέου ενυδρείου που θα ανοίξει το επόμενο έτος και ανέγερσης νέων διαμερισμάτων. Στη συνέχεια, υπάρχει η σχεδιαζόμενη επέκταση του αυτοκινητόδρομου Α100 που θα απειλήσει κλαμπ, όπως τα Renate, Else, Neue Zukunft, about blank, Oxi και Club Ost.
Η Ani Anca, μια Ρουμάνα επιχειρηματίας που έρχεται στο Βερολίνο για να διασκεδάσει στα κλαμπ του την τελευταία δεκαετία, λέει ότι αρχικά την τράβηξε η φήμη του ως «Μέκκα του clubbing». Πριν από χρόνια, κάποιοι Βερολινέζοι που είχε γνωρίσει στο Burning Man την πήγαν στο Sisyphos -έναν μεγάλο χώρο σε στιλ αποθήκης, λίγο πιο κάτω από το κλειστό πλέον Rummelsbucht.
«Το Sisyphos ήταν κάτι που δεν είχα βιώσει ποτέ», είπε. «Θέλω να πω, ήταν Σάββατο βράδυ και είχα γνωρίσει ανθρώπους που ήταν εκεί από την Τετάρτη». Η Anca λέει ότι ο κόσμος ερχόταν στο κλαμπ με τον ίδιο τρόπο που προετοιμάζεσαι για ένα φεστιβάλ, με μια αλλαξιά ρούχα, πετσέτες και φαγητό.
«Τα κλαμπ στο Βερολίνο σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορείς να βυθιστείς σε διαφορετικούς κόσμους, από ένα σκοτεινό μπουντρούμι μέχρι ένα funky winter house με χαρούμενη μουσική», εξηγεί. «Οι άνθρωποι περπατούσαν ανάμεσα στους διαφορετικούς κόσμους σε αυτά τα μονοπάτια όπου αυθόρμητα προέκυπταν πολλές συζητήσεις, πολλές συνδέσεις».
Με τις πιο πρόσφατες αναφορές για την κατάρρευση της κουλτούρας των κλαμπ της πόλης, η Anca αναρωτιέται τι μέλλει γενέσθαι για το Βερολίνο. Αλλά ακόμη και ως πιστή θαυμάστρια της κλαμπ σκηνής του, δεν εκπλήσσεται που έρχονται αλλαγές.
«Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους η κουλτούρα του Βερολίνου των κλαμπ φθίνει», λέει. «Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει μια αλλαγή των γενεών. Όπως γνωρίζουμε, οι άνθρωποι που έρχονται μετά τους Millennials, η γενιά Z, έχουν έναν πολύ πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Πολλοί από αυτούς δεν πίνουν, δεν κάνουν χρήση άλλων ουσιών που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της κουλτούρας των κλαμπ στο Βερολίνο».
Πράγματι, μια ξεχωριστή έκθεση της Επιτροπής των κλαμπ διαπίστωσε ότι η μέση εκτιμώμενη ηλικία των clubbers, σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες των κλαμπ, ήταν τα 30 έτη. Μόνο το 9% εκτιμήθηκε ότι ήταν μεταξύ 18-21 ετών. Και το 52% των κλαμπ ανέφεραν συνολική μείωση της προσέλευσης.
Αυτοί που δεν θέλουν να ξεκινήσουν τη νύχτα τους στις 02:00 ή να χρησιμοποιήσουν παράνομες ουσίες για να περάσουν τη νύχτα είναι ακριβώς αυτοί στους οποίους στοχεύουν ο Tom Boerman και η Elena Kunze με το άνοιγμα του Electric Social.
Το arcade bar που βρίσκεται ακριβώς στη γωνία από την πάντα πολυσύχναστη Alexanderplatz, απευθύνεται σε ομαδικές εκδηλώσεις και νεαρότερα πλήθη που προτιμούν να περάσουν μια χαλαρή νύχτα με μερικά παιχνίδια, από το να περιμένουν σε περιβόητα μεγάλες ουρές που μπορεί να διαρκέσουν ώρες, με έναν πορτιέρη που μπορεί να απορρίψει κάποιον με βάση κάτι τόσο υποκειμενικό όσο η διάθεσή του.
Ο Boerman συμπάσχει με τους ιδιοκτήτες κλαμπ, αλλά πιστεύει ότι οι φόβοι ότι η κουλτούρα των κλαμπ θα πεθάνει στο Βερολίνο είναι υπερβολικοί. «Υπάρχουν πολλοί μεταβαλλόμενοι παράγοντες που δρουν εναντίον της βιομηχανίας ψυχαγωγίας αυτή τη στιγμή και αυτές οι αλλαγές φέρνουν αβεβαιότητα», λέει. «Είναι φυσικό αυτό να προκαλεί άγχος και απαισιοδοξία, αλλά το Βερολίνο είναι μια πόλη κλαμπ -πάντα θα υπάρχουν κλαμπ.
Και αυτές οι προκλήσεις δεν αφορούν μόνο τα κλαμπ. Επηρεάζουν τα μπαρ, τα εστιατόρια και όλες τις άλλες μορφές διασκέδασης. Αν δεν θέλουμε μόνο κλαμπ στο Βερολίνο, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να στηρίξουμε την ψυχαγωγία στο σύνολό της».
Τόσο ο Boerman όσο και η Kunze υποστηρίζουν ότι τα αυξανόμενα ενοίκια και οι αλλαγές στη σκηνή διασκέδασης της πόλης μετά την πανδημία απλώς προλαβαίνουν τα κλαμπ. Για παράδειγμα, η Kunze υποστηρίζει ότι η εκτίναξη των τιμών της μπύρας στα ύψη αναγκάζει τους ανθρώπους να μένουν σε ένα μόνο ποτό τη νύχτα.
«Τα κλαμπ δεν μπορούν να επιβιώσουν με αυτό», λέει «Ειδικά εκείνα που συνήθιζαν να πωλούν μπουκάλια αλκοόλ στα τραπέζια με την ώρα». Στο τέλος της ημέρας, ο Boerman λέει ότι τα κλαμπ δεν μπορούν πλέον να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν πρώην εγκαταλελειμμένους χώρους, πληρώνοντας παράλληλα χαμηλά ενοίκια, τα οποία ήταν επί μακρόν το κλειδί για την επιβίωσή τους.
«Ποιες άλλες επιχειρήσεις υπάρχουν που μπορούν να εγκατασταθούν σε εγκαταλελειμμένο ακίνητο στα περίχωρα της πόλης και να εξακολουθούν να έχουν ουρές έξω από την πόρτα για 12 ώρες συνεχόμενα;» αναρωτιέται. Τούτου λεχθέντος, δεν πιστεύει ότι τα κλαμπ του Βερολίνου θα σβήσουν σύντομα.
«Δεν θα είναι εύκολο, αλλά είμαι σίγουρος ότι τα κλαμπ θα προσαρμοστούν και θα βρουν έναν τρόπο να προχωρήσουν».
Με πληροφορίες από BBC
