Η λογοτεχνία στον σύγχρονο κόσμο, η δημοκρατία και οι κίνδυνοι που καραδοκούν, οι πηγές έμπνευσης για τους αγώνες των γυναικών και η περίπλοκη σχέση της θρησκείας και φύλου ήταν μερικά από τα σημαντικότερα θέματα που απασχόλησαν τη συζήτηση ανάμεσα στην παγκοσμίου φήμης συγγραφέα, Margaret Atwood και τον βραβευμένο ποιητή & Καθηγητή Ιστορίας στο Deree – Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, Χάρη Βλαβιανό, κατά την εναρκτήρια διάλεξη της σειράς S. Sue Horner Lectureship in Gender Studies & Religion, με τίτλο «Does literature matter in this twittering world?». Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, 6 Απριλίου στο θέατρο του Pierce, στην Αγία Παρασκευή.

Ως η συγγραφέας του εμβληματικού The Handmaid’s Tale, του βραβευμένου με Booker Prize The Testament και περίπου 50 ακόμη έργων – μυθοπλασίας, ποίησης και δοκιμίων – η Atwood αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες φωνές της σύγχρονης παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Συμμετέχοντας στη φετινή, εναρκτήρια διάλεξη της σειράς S. Sue Horner Lectureship, ως προσκεκλημένη του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και ερχόμενη στη χώρα μας περίπου έναν μήνα μετά την επιστροφή της με την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Old Babes in the Wood, η Atwood δεν περιορίστηκε στο να μιλήσει για το έργο της, αλλά μοιράστηκε με το κοινό τη διεισδυτική, γεμάτη χιούμορ οπτική της απέναντι σε μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του καιρού μας.

Η τηλεοπτική μεταφορά του The Handmaid’s Tale το 2017 – η οποία ήρθε 27 χρόνια μετά από την αρχική κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος, το 1990 – γέννησε μία από τις κυρίαρχες μορφές διαμαρτυρίας της εποχής μας, αφού γυναίκες σε όλον τον κόσμο εμφανίζονται στον δημόσιο χώρο με τη χαρακτηριστική κόκκινη ενδυμασία των Θεραπαινίδων της ομώνυμης σειράς για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην ισότητα και την αυτοδιάθεση του σώματός τους. «Ζούμε σε μια οπτική εποχή», σημείωσε η Atwood. «Αυτό που κατόρθωσε η σειρά είναι να προσφέρει ένα ισχυρό, παγκόσμιο οπτικό σύμβολο που επιτρέπει στα άτομα που το χρησιμοποιούν να τραβούν την προσοχή των ΜΜΕ και να περνούν το μήνυμα, χωρίς να κινδυνεύουν να διωχθούν από έναν χώρο ή να συλληφθούν».

Όπως εξήγησε, οι απόψεις για το κατά πόσο η θρησκευτική, μισογυνική δυστοπία που περιγράφει το The Handmaid’s Tale μπορεί να αποτελεί πραγματική απειλή για τις σύγχρονες κοινωνίες διίστανται: «Στην Αμερική, υπάρχουν αυτοί που λένε ότι ‘αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να συμβούν ποτέ σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία σαν τη δική μας’. Στη Δυτική Ακτή όμως, που παραδοσιακά προηγείται των εξελίξεων, ακούς όλο και συχνότερα ότι το The Handmaid’s Tale είναι ήδη εδώ». Ωστόσο, η Atwood δηλώνει αισιόδοξη για το μέλλον της δημοκρατίας. «Και οι τυραννίες είναι εύθραυστες», ανέφερε. Άλλωστε, «η ίδια η συγγραφή είναι μια πράξη ελπίδας» όπως σημείωσε, μιλώντας για τη συμμετοχή της στο project ‘Future Library’, στο πλαίσιο του οποίου θα συλλέγονται έργα διάσημων συγγραφέων μέχρι το 2114, οπότε και θα τυπωθούν σε χαρτί φτιαγμένο από δέντρα που φύονται ειδικά για αυτόν τον σκοπό στο Όσλο της Νορβηγίας.

Η οπτική της παραμένει θετική και σε ό,τι αφορά τη σχέση της νέας γενιάς, της Generation Z, με το βιβλίο. Όπως ανέφερε, υπάρχουν συγκεκριμένες μορφές μέσων κοινωνικής δικτύωσης που ενισχύουν τη σχέση των νέων με το βιβλίο. «Οι έφηβοι προτιμούν να διαβάζουν βιβλία που τους προτείνουν άλλοι έφηβοι και όχι οι εκδότες ή οι δάσκαλοί τους», υπογράμμισε.

Όταν ερωτήθηκε από τον Χάρη Βλαβιανό για το φαινόμενο της cancel culture, η Atwood σχολίασε: «Το σχήμα έχει κάπως έτσι: Στην κορυφή είναι η τυραννία, στο κατώτατο επίπεδο είναι το χάος και στη μέση εντοπίζουμε τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Το cancelling προωθήθηκε στα social media από ανθρώπους στον προοδευτικό χώρο, αλλά βλέπουμε ότι τώρα χρησιμοποιείται από τους συντηρητικούς, ώστε αυτοί να απαγορεύουν βιβλία. Όταν εφευρίσκεις ένα όπλο, ο αντίπαλός σου θα το πάρει και θα το χρησιμοποιήσει εναντίον σου. Σε κάθε περίπτωση, πίσω από την έννοια της απαγόρευσης και της λογοκρισίας υπάρχει πάντα το ίδιο σκεπτικό προς την αντίθετη άποψη: “Δεν σου επιτρέπω να μιλήσεις”. Εμείς οφείλουμε να παραμείνουμε μετριοπαθείς».

Απαντώντας στην ερώτηση του Χάρη Βλαβιανού για τα αναγνώσματα που την έχουν καθορίσει, η ίδια ξεχώρισε αυτά με τα οποία ήρθε σε επαφή σε πολύ νεαρή ηλικία: Τα παραμύθια, τη Βίβλο, την Ελληνική Μυθολογία και τον Σαίξπηρ.

Οι επιρροές της από την ελληνική μυθολογία έγιναν εμφανείς και στο ποίημά της «Σειρήνα που κλωσάει τα αβγά της» που ανέγνωσαν από κοινού με τον Χάρη Βλαβιανό κατά την ολοκλήρωση της διάλεξης – εκείνη στα Αγγλικά και ο Χάρης Βλαβιανός στην ελληνική μετάφραση που πραγματοποίησε ο ίδιος. Το Dr. S. Sue Horner Lectureship Fund in Gender Studies and Religion θεσπίστηκε με πρωτοβουλία του Προέδρου του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος, Dr. David G. Horner, στη μνήμη τής επί 51 έτη συζύγου του Dr. S. Sue Horner. Πρόκειται για έναν κύκλο διαλέξεων, μέσω του οποίου δίνεται η δυνατότητα να φιλοξενούνται στη χώρα μας επισκέπτες εισηγητές με παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικό, διδακτικό και συγγραφικό έργο σε θέματα φύλου και θρησκείας. Η έντυπη ή οπτικοακουστική καταγραφή αυτών των διαλέξεων εμπλουτίζει τη Συλλογή της Βιβλιοθήκης του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.

Ο Πρόεδρος του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος, Dr. David G. Horner, σημείωσε σχετικά: «Το φύλο και η θρησκεία κινούν τον κόσμο μας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, τόσο για καλό, όσο και για κακό. Ένα παράδειγμα για το πρώτο είναι οι ίδιες οι ρίζες του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, το οποίο ιδρύθηκε πριν από 148 χρόνια στη Σμύρνη από θρησκευόμενες γυναίκες και «αγκάλιασε» κορίτσια από όλες τις κοινότητες της πόλης. Η παρουσία της Margaret Atwood, ενός πραγματικού λογοτεχνικού γίγαντα της εποχής μας, στη σημερινή διάλεξη είναι πραγματικό προνόμιο για το Ίδρυμά μας».