Αλέξης Τσίπρας: Τα 15 χρόνια στο «τιμόνι» του ΣΥΡΙΖΑ – Η πρωθυπουργία, η «πρώτη φορά» Αριστερά και οι «σκληρές» διαπραγματεύσεις

Σε φορτισμένο κλίμα ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την παραίτησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, νωρίς το μεσημέρι της Πέμπτης από το Ζάππειο Μέγαρο, ύστερα από τη συνεδρίαση του Εκτελεστικού Γραφείου του κόμματος στην Κουμουνδούρου, στη σκιά της εκλογικής ήττας του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 25ης Ιουνίου.

Ο παραιτηθείς πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, αναφέρθηκε στο τέλος ενός ιστορικού κύκλου του κόμματος, καθιστώντας αναγκαία «την εφεύρεση ενός νέου ΣΥΡΙΖΑ που θα μπορέσει με σεμνότητα και ανοιχτά μάτια να διαβάσει τις αντιθέσεις της κοινωνίας».

Αναλυτικά η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα

«Το βράδυ των εκλογών είπα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κλείσει έναν μεγάλο ιστορικό κύκλο που πρέπει να αποτιμήσουμε με περηφάνια και να ανοίξουμε έναν άλλον κύκλο. Πιο δύσκολο και πρωτόγνωρο, αλλά πιο ελπιδοφόρο. Έχουμε ανάγκη να σταθούμε με τις αξίες της ανιδιοτέλειας, της συλλογικότητας, της συλλογικής ευθύνης, δείχνοντας εμπιστοσύνη σε νέους και να βάλουμε τέλος σε νοοτροπίες που μας κόστισαν ακριβά. Προσθέτω την ανάγκη να εφεύρουμε έναν νέο ΣΥΡΙΖΑ που θα μπορέσει με σεμνότητα να διαβάσει τις απαιτήσεις της νέας εποχής και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες εκείνων που θέλει και έχει ταχθεί να εκπροσωπεί.

Αυτές οι νέες προκλήσεις αφορούν πρώτα και κύρια εμένα που υπήρξα επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ. Παρέλαβα σε ηλικία 34 ετών ένα μικρό κόμμα της Αριστεράς. Το ταξίδι ήταν επικίνδυνο, γεμάτο παγίδες, αλλά ήταν συναρπαστικό. Ένα μικρό κόμμα, έγινε ο κορμός της προοδευτικής παράταξης στη χώρα μας. Το πρώτο αριστερό κόμμα στην Ευρώπη που κυβέρνηση και μάλιστα σε ιστορικές στιγμές για τη χώρα και την Ευρώπη, σε απίστευτα δύσκολες στιγμές».

Στην συνέχεια, ο Αλέξης Τσίπρας συμπλήρωσε:

«Είχα την τύχη να είμαι ο πρώτος Αριστερός πρωθυπουργός της χώρας. Αυτό το ταξίδι ήταν ένα ταξίδι όπου κάθε μέρα ήταν μέρα μάχης. Αντιμετωπίσαμε μια Ευρώπη καχύποπτη στην Ελλάδα και μια παρέα δανειστών που θεωρούσε άξια τιμωρίας την πατρίδα μας. Αντιμετωπίσαμε εκβιασμούς εκτός χώρας, που είχαν και ισχυρούς συμπαραστάτες μέσα στη χώρα. Δηλώνω και σήμερα περήφανος για όσα πετύχαμε. Την έξοδο από τα μνημόνια, τη ρύθμιση του χρέους, για την εικόνα της Ελλάδας διεθνώς που αποκαταστήσαμε και βέβαια για την ιστορική συμφωνία των Πρεσπών.

Αυτό το έργο, όπως θα έλεγε κι ο ποιητής, είναι δικό σας και δικό μας, δε μπορεί κανείς να μας το πάρει. Αυτό το ταξίδι είχε και τραύματα και φθορά. Ήταν ένα ταξίδι όμως που άφησε αποτύπωμα στην Ιστορία. Οι εμπειρίες, οι μάχες που κερδίσαμε για την πατρίδα, αλλά κι εκείνες που χάσαμε, αποτελούν παρακαταθήκη για τον νέο κύκλο του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί ήρθε η ώρα για έναν νέο κύκλο. Το αρνητικό αποτέλεσμα είναι το έναυσμα για την αρχή του κύκλου. Το εκλογικό σώμα μας έδωσε εντολή να ανταποκριθούμε στον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που πάντα είναι κόμμα εξουσίας, και δεύτερον να αλλάξουμε δραστικά.

Οφείλουμε να ανταποκριθούμε όλοι σε αυτή τη λαϊκή εντολή, να αναδιοργανωθούμε άμεσα, να μην επιτρέψουμε να χαθεί ούτε μια μέρα, τόσο στην αντιπαράθεση με τη ΝΔ, όσο και στην αντιπαράθεση με τις δικές μας παθογένειες. Μια διαδικασία βαθιάς ανανέωσης και επανίδρυσης που θα αγκαλιάζει όλα τα μέλη του κόμματος και όλες τις κοινωνικές ομάδες που θα εκπροσωπούμε. Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ είναι άμεση προτεραιότητα. Κι αυτό αφορά την δημοκρατία, τις αντιστάσεις στις πολιτικές της Νέας Δημοκρατίας, το μέτωπο ενάντια στην ακροδεξιά που είναι εκ νέου στο κοινοβούλιο.

Σε αυτή τη διαδικασία ανανέωσης θα ήταν υποκριτικό να την προτείνω μόνο με τον λόγο, αν δεν υπηρετώ ταυτόχρονα και με την πράξη. Το νέο κύμα στην κοινωνία περνάει είτε με συγκρούσεις είτε επειδή κάποιοι με θέσεις ευθύνης, κατανοούν την αναγκαιότητα. Κι εγώ κατανοώ την ανάγκη για νέο κύμα και αποφάσισα να παραμερίσω για να περάσει.

Έχω εμπιστοσύνη στο κόμμα, στις δυνάμεις της κοινωνίας και της Αριστεράς, Αποφάσισα να προτείνω την εκλογή νέας ηγεσίας και διαδικασίες στις οποίες δεν θα είμαι υποψήφιος. Θα είμαι όμως παρών στη διάρκεια και μετά από αυτές. Δεν το κρύβω πως η απόφαση αυτή έχει ένα στοιχείο οδύνης, όπως θα είχε για όλους. Έχει όμως κι ένα στοιχείο πρόκλησης. Να αποδείξω με το παράδειγμα μου ότι στη ζωή και την πολιτική μπορείς να είσαι μάχιμος και ίσως πιο χρήσιμος και χωρίς αξιώματα. Να αποδείξω ότι η μάχη για τις ιδέες και την προσφορά, δεν ορίζεται από την καρέκλα».

Αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ για 15 χρόνια και πρωθυπουργός

Διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας από τον Ιανουάριο ως τον Αύγουστο του 2015 και από τον Σεπτέμβριο του 2015 ως τον Ιούλιο του 2019.

Ανέπτυξε πολιτική δράση από τα μαθητικά και τα φοιτητικά του χρόνια, ενώ διετέλεσε πρόεδρος της νεολαίας του Συνασπισμού (ΣΥΝ). Ήταν υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2006. Τον Φεβρουάριο του 2008 εξελέγη πρόεδρος του Συνασπισμού (ΣΥΝ). Στις εκλογές του Οκτωβρίου 2009 εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ και ανέλαβε πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας. Στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε σε δεύτερο κόμμα και ο Τσίπρας κατέλαβε το αξίωμα του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα και ο Αλέξης Τσίπρας έγινε πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, συνεργαζόμενος με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Μετά από 5 μήνες διαπραγμάτευσης με τους δανειστές της Ελλάδας, στις 27 Ιουνίου προκήρυξε δημοψήφισμα, για το εάν θα πρέπει να γίνουν αποδεκτοί οι όροι που του πρότειναν, για ένα τρίτο μνημόνιο. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, που έγινε στις 5 Ιουλίου, ήταν 61,31% υπέρ του «ΟΧΙ». Στις 13 Ιουλίου υπέγραψε συμφωνία για ένα τρίτο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής για την Ελλάδα. Παραιτήθηκε στις 20 Αυγούστου και ορκίστηκε εκ νέου πρωθυπουργός μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.

Τον Ιούνιο του 2018 υπέγραψε τη συμφωνία των Πρεσπών για την επίλυση του Μακεδονικού ονοματολογικού ζητήματος. Τον ίδιο μήνα συμφωνήθηκε από την Ευρωομάδα σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους και τον Ιούλιο η ενισχυμένη εποπτεία της χώρας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ έως το 2022. Στις 20 Αυγούστου του 2018 ολοκληρώθηκε το τρίτο πρόγραμμα οικονομικής στήριξης της Ελλάδας.

Μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών του Μαΐου του 2019, με το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε δεύτερο κόμμα, ο Τσίπρας προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές για τον Ιούλιο, στις οποίες κέρδισε η Νέα Δημοκρατία, οπότε ο ίδιος επέστρεψε στη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παραμένοντας πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.

Δραστηριότητα ως το 2015

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Ιουλίου 1974 και είναι γιος του Παύλου Τσίπρα, πολιτικού μηχανικού και ιδιοκτήτη των κατασκευαστικών εταιρειών Ηρακλής ΑΤΕ (μαζί με τον αδελφό του, Ηρακλή) και «ΑΤΕ Τσίπρας». Έχει καταγωγή από το Αθαμάνιο Άρτας και την Ελευθερούπολη (έχει προσφυγική καταγωγή από τη μητέρα του από τον Αρτεσκό Ανατολικής Θράκης). Πρώτος του ξάδελφος είναι ο Γιώργος Τσίπρας, βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην διευθυντής του πρωθυπουργικού Οικονομικού Γραφείου την περίοδο 2017-2019.

Ο Τσίπρας αποφοίτησε από το Πολυκλαδικό Λύκειο Αμπελοκήπων. Σπούδασε στο ΕΜΠ Πολιτικός Μηχανικός απ’ όπου αποφοίτησε το 2000. Το 2003 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στην Πολεοδομία-Χωροταξία στο ΕΜΠ.

Από μικρή ηλικία εντάχθηκε στο χώρο της Αριστεράς, καθώς οργανώθηκε στην Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ) το 1988. Συμμετείχε στην ομάδα μαθητών που συνομιλούσε με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, κατά τη διάρκεια των μαθητικών κινητοποιήσεων του 1990-91. Αποχώρησε από την ΚΝΕ το 1991. Ως φοιτητής συμμετείχε στην ίδρυση της παράταξης Εγκέλαδος, συνιστώσας των Εναλλακτικών Ριζοσπαστικών Αριστερών Σχημάτων. Την περίοδο 1999-2003 ήταν γραμματέας της Νεολαίας του Συνασπισμού.

Το 2001, ο Τσίπρας ταξίδεψε στην Ιταλία για να συμμετάσχει στις διαδηλώσεις εναντίον της συνόδου κορυφής των G8 στη Γένοβα. Ήταν ένα από τα 135 στελέχη του ΣΥΝ που θεωρήθηκαν ύποπτα για πρόκληση επεισοδίων και στα οποία απαγορεύτηκε η αποβίβαση στο λιμάνι της Ανκόνας, με αποτέλεσμα να οργανώσουν επιτόπια ολοήμερη διαμαρτυρία, παρεμποδίζοντας την αναχώρηση του καραβιού, έως ότου παρενέβη η ιταλική αστυνομία.

Έθεσε υποψηφιότητα για βουλευτής στις εκλογές του Μαρτίου 2004. Τον Δεκέμβριο του 2004, αποχώρησε από τη νεολαία και εξελέγη στην κεντρική πολιτική επιτροπή του ΣΥΝ και εν συνεχεία στην πολιτική γραμματεία του κόμματος. Τον Οκτώβριο του 2005 ο πρόεδρος του ΣΥΝ, Αλέκος Αλαβάνος, τον πρότεινε στο κόμμα ως υποψήφιο δήμαρχο Αθηναίων. Στην πρόταση αντέδρασαν στελέχη του ΣΥΝ που τάχθηκαν υπέρ της υποψηφιότητας του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, για την οποία είχε εκφραστεί θετικά στο παρελθόν και ο Αλαβάνος. Η ΠΓ αποφάσισε κατά πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Τσίπρα, ενώ η νομαρχιακή επιτροπή Α΄ Αθηνών τάχθηκε με οριακή πλειοψηφία υπέρ της υποψηφιότητας Παπαγιαννάκη.Μετά από πρόταση του Αλαβάνου, η ΚΠΕ απέρριψε με πλειοψηφία δύο τρίτων την απόφαση της νομαρχιακής επιτροπής και ο Τσίπρας έγινε ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων του ΣΥΝ στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2006. Έλαβε ποσοστό 10,5% και συνολικά 4 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο.

Πρόεδρος του ΣΥΝ

Στις 10 Φεβρουαρίου του 2008, το 5ο συνέδριο του ΣΥΝ εξέλεξε πρόεδρο τον Τσίπρα με 840 ψήφους (70,4%) έναντι 342 του Φώτη Κουβέλη (28,7%). Σε ηλικία 33 ετών, ο Τσίπρας έγινε ο νεώτερος αρχηγός πολιτικού κόμματος στην ιστορία της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ο Αλέκος Αλαβάνος, τον οποίο διαδέχθηκε, παρέμεινε πρόεδρος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ.

Τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ο Τσίπρας καταλόγισε πολιτικές ευθύνες στον πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και απέρριψε την κριτική της ΓΓ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ χαϊδεύει τα αυτιά των κουκουλοφόρων». Ζήτησε τον αφοπλισμό της αστυνομίας, την κατάργηση των ΜΑΤ, αλλαγή της κρατικής πολιτικής απέναντι στη νεολαία και μείωση του ορίου ηλικίας για δικαίωμα ψήφου στα 16 χρόνια.

Στις ευρωεκλογές του 2009, ο ΣΥΡΙΖΑ απέσπασε το 4,7% των ψήφων, ποσοστό χαμηλότερο από εκείνο των προηγούμενων εθνικών εκλογών, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν εσωκομματικές διαφωνίες. Τον Αύγουστο, μετά από εισήγηση του γραμματέα του Συνασπισμού, Δημήτρη Βίτσα, ο Τσίπρας έκανε πρόταση για έκτακτο συνέδριο που θα έκρινε το ζήτημα της ηγεσίας, η οποία απορρίφθηκε από την ΚΠΕ. Ωστόσο ο πρόεδρος πέτυχε να προσεταιριστεί στελέχη δύο συνιστωσών.

Εν όψει των εθνικών εκλογών του Οκτωβρίου 2009, ο Τσίπρας υπέβαλε αρχικά πρόταση στο να είναι εκείνος επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας, κάτι που δεν συνέβη τελικά. Στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη Βουλή με 4,6%, με τον Τσίπρα να εκλέγεται βουλευτής για πρώτη φορά (Α΄ Αθηνών) κι ταυτόχρονα -ομόφωνα- πρόεδρος της ΚΟ.

Τον Δεκέμβριο του 2010 εξελέγη αντιπρόεδρος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Διάσπαση του Συνασπισμού

Κατά την πρώτη περίοδο ηγεσίας του, ο Τσίπρας κατηγορήθηκε από κομματικούς αντιπάλους του για λαϊκισμό. Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2009 θεωρήθηκαν μεγάλη αποτυχία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τέσσερις βουλευτές της «Ανανεωτικής Πτέρυγας» του ΣΥΝ να αποχωρούν από την ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοστάτη τον Φώτη Κουβέλη. Οι συγκεκριμένες κινήσεις αποτέλεσαν ιστορικό γεγονός για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς τα μέλη αυτά θεωρούνταν ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινοβουλευτικής ομάδας. Ο Τσίπρας χαρακτήρισε τις αποχωρήσεις ως «παραδοξότητες».

Η άνοδος στις εκλογές του 2012

Αξιοποιώντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις αποκαλούμενες «πολιτικές του Μνημονίου», που από πολλούς θεωρούντο ως επιβλαβείς για την οικονομία της χώρας, ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου 2012 έλαβε ποσοστό 16,78%, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα μεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόμμα της Αριστεράς. Ο Τσίπρας χαρακτήρισε την επιτυχία αυτή ως μια «ειρηνική επανάσταση» και δήλωσε ότι οι Έλληνες ζήτησαν με την ψήφο τους μια «Κυβέρνηση της Αριστεράς». Στις εκλογές αυτές ήταν υποψήφιος στην εκλογική περιφέρεια της Αχαΐας όπου και εξελέγη.

Τις επόμενες ημέρες, τα διεθνή Μέσα έστρεψαν για πρώτη φορά τα φώτα τους στον Αλέξη Τσίπρα, παρουσιάζοντας πορτραίτα του. Μετά τις εκλογές του Μαΐου 2012, τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ ανέβηκαν κι άλλο στις δημοσκοπήσεις, σε ορισμένες από τις οποίες εμφανιζόταν ως πρώτο κόμμα. Λόγω αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τις 17 Ιουνίου, για τις οποίες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα εξελίσσονταν σε μονομαχία μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, η κεντροαριστερή βρετανική εφημερίδα Guardian, εμφάνιζε τον Αλέξη Τσίπρα ως ένα από τα φαβορί των εκλογών, χωρίς να παραλείπει όμως να αναφέρει ότι κατηγορείται για δημαγωγία και λαϊκισμό. Τελικά, στις επαναληπτικές εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ κατετάγη δεύτερο κόμμα (26,89%) με διαφορά μικρότερη των 3 μονάδων από τη ΝΔ, η οποία σχημάτισε κυβέρνηση συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ.

Τον Ιούλιο του 2013 έλαβε χώρα το ιδρυτικό του συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ως ενιαίο πολιτικό κόμμα, κατά το οποίο εξελέγη πρόεδρος του κόμματος με ποσοστό 74%.

Πορεία προς την εξουσία

Εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2014 (αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές), ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να αναβαθμίσει την σημασία του αποτελέσματος, προσδίδοντάς του χαρακτήρα δημοψηφίσματος, μια πολιτική απόφαση που δέχτηκε να ακολουθήσει και η πλευρά του Πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά. Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2013, το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς επέλεξε τον Αλέξη Τσίπρα ως υποψήφιο για τη θέση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κομισιόν).

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέλαβε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές (26,56% έναντι 22,72% της ΝΔ) και κέρδισε τις περιφέρειες Αττικής και Ιονίων Νήσων. Όμως τα υψηλά, σε σχέση με τις δημοσκοπήσεις, ποσοστά της Ελιάς και η επικράτηση της ΝΔ σε περισσότερες περιφέρειες και δήμους της χώρας θεωρήθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσματα από την δικομματική πλέον κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η ισχύς της πρότασης για άμεσες εθνικές εκλογές αποδυναμώθηκε.

Τον Σεπτέμβριο του 2014 παρουσίασε σε ομιλία του στη ΔΕΘ το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ («Πρόγραμμα Θεσσαλονίκης»), που συνίστατο στη διαπραγμάτευση του ελληνικού δημόσιου χρέους και μία δέσμη πολιτικών και οικονομικών μέτρων, το κόστος εφαρμογής των οποίων υπολογίστηκε από το κόμμα σε 11,3 δισ. ευρώ και από το Υπουργείο Οικονομικών σε 17 έως 27 δισ.

Σχηματισμός κυβέρνησης

Στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 36,3% και 149 έδρες. Το πρωί της επομένης, ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Πάνο Καμμένο, πρόεδρο των Ανεξάρτητων Ελλήνων, ο οποίος ανακοίνωσε την πρόθεση συνεργασίας για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Την ίδια μέρα ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμο Β´ και έπειτα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, που του έδωσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και τον όρκισε Πρωθυπουργό.

Η πρώτη του κίνηση μετά την ορκωμοσία του, ήταν η απότιση φόρου τιμής στους εκτελεσθέντες στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Την επόμενη ημέρα σχηματίστηκε κυβέρνηση. Τον Φεβρουάριο ο Τσίπρας πρότεινε για την Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας τον Προκόπη Παυλόπουλο.

Κατά την πρώτη συνάντηση του νέου υπουργικού συμβουλίου, ο Τσίπρας δήλωσε ότι οι προτεραιότητες της κυβέρνησής του είναι η καταπολέμηση της «ανθρωπιστικής κρίσης» στην Ελλάδα, οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και η εφαρμογή των υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η κατάργηση των πολιτικών ιδιωτικοποίησης της προηγούμενης κυβέρνησης.

Διαπραγματεύσεις

Στις 3 Φεβρουαρίου, ο Τσίπρας πραγματοποίησε επίσημη κρατική επίσκεψη στον Ιταλό ομόλογό του, Ματέο Ρέντσι, στη Ρώμη. Διεξήγαγαν κοινή συνέντευξη τύπου εκφράζοντας ανησυχίες σχετικά με τα μέτρα λιτότητας που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Τσίπρας δήλωσε ότι η ανάπτυξη είναι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από την οικονομική κρίση. Μετά τη συνέντευξη, ο Ρέντσι έδωσε στον Τσίπρα μια γραβάτα ως δώρο. Ο Τσίπρας, ο οποίος είναι γνωστός για την ιδιόμορφη επιλογή του να μην φοράει γραβάτες, ευχαρίστησε τον Ρέντσι και είπε ότι θα φορέσει το δώρο όταν η Ελλάδα θα έχει επαναδιαπραγματευτεί με επιτυχία τα μέτρα λιτότητας.

Στις 20 Φεβρουαρίου, το Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία με την Ελλάδα για παράταση του ελληνικού προγράμματος διάσωσης για τέσσερις μήνες.

Ο Τσίπρας επίσης ταξίδεψε στη Μόσχα, στις 8 Απριλίου, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει την στήριξη της Ρωσικής κυβέρνησης. Στις 22 Ιουνίου, παρουσίασε μια νέα ελληνική πρόταση στη σύνοδο κορυφής, η οποία περιελάμβανε την σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης στα 67 έτη και τον περιορισμό της πρόωρης συνταξιοδότησης. Προσφέρθηκε επίσης να μεταρρυθμίσει το σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας για να καθορίσει το βασικό επιτόκιο στο 23%.

Τον Απρίλιο του 2015 συμπεριλήφθηκε σε ετήσιο κατάλογο του περιοδικού Time με τις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς.

Το δημοψήφισμα του 2015

Στις 26 Ιουνίου του 2015, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, το οποίο ενέκριναν 178 βουλευτές και προκηρύχθηκε από τη Βουλή στις 28 Ιουνίου 2015.

Στις 29 Ιουνίου οι ελληνικές τράπεζες παρέμειναν κλειστές, ώστε να επιβληθεί έλεγχος κεφαλαίων και η διαπραγμάτευση των μετοχών και των ομολόγων στην Ελλάδα σταμάτησε. Το δημοψήφισμα, που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου 2015, είχε το ερώτημα εάν έπρεπε να εγκριθούν τα μέτρα λιτότητας που απέστειλαν με τη μορφή τελεσιγράφου οι δανειστές στην κυβέρνηση. Ο ίδιος, ο Τσίπρας, πήρε σαφή θέση υπέρ του «ΟΧΙ».

Στις 3 Ιουλίου, κατά τη διάρκεια της κεντρικής συγκέντρωσης στην πλατεία Συντάγματος μπροστά στο κοινοβούλιο, απέρριψε τις προειδοποιήσεις ορισμένων ηγετών ότι ένα «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 61,31% υπέρ του «ΟΧΙ».

Το 3ο μνημόνιο

Μετά από εφτά ημέρες διαπραγμάτευσης, στις 13 Ιουλίου 2015, ο Τσίπρας κατέληξε σε συμφωνία με τους δανειστές. Η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους έως 86 δισ. ευρώ, το οποίο παραδόθηκε σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018.

Σε αντάλλαγμα, έπρεπε να αυξήσει τον ΦΠΑ, να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα, να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ΕΛΣΤΑΤ, να μειώσει αυτόματα τις δημόσιες δαπάνες για να πάρει πρωτογενή πλεονάσματα, να μεταρρυθμίσει τη δικαιοσύνη, να ακολουθήσει τις μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, να ανακαλέσει τους νόμους που ψήφισε ο Τσίπρας, εκτός από τον νόμο που αφορά την «ανθρωπιστική κρίση», να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες, να ιδιωτικοποιήσει 50 δισεκατομμύρια περιουσιακά στοιχεία του κράτους και να μειώσει το κόστος του δημόσιου τομέα.

Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα έλαβε το πακέτο Γιούνκερ (35 δισ. ευρώ), που προορίζονταν να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Στις 14 Αυγούστου, το ελληνικό κοινοβούλιο υποστήριξε τη νέα συμφωνία διάσωσης της χώρας, αν και περισσότεροι από 40 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ ψήφισαν κατά της συμφωνίας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τσίπρας στηρίχθηκε στη ψήφιση του μνημονίου σε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης (Νέα Δημοκρατία, Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα και Ποτάμι).

Μετά από αίτημα της πλειοψηφίας των μελών της, στις 30 Ιουλίου συνεδρίασε η ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ, όπου ο Τσίπρας πρότεινε τη διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου του κόμματος το Σεπτέμβριο και όχι την άμεση σύγκλησή του τον Αύγουστο, όπως πρότεινε η Αριστερή Πλατφόρμα. Η πρόταση του Τσίπρα έγινε αποδεκτή με μεγάλη πλειοψηφία.
Νέες εκλογές

Τον Αύγουστο του 2015, ανακοίνωσε σε τηλεοπτικό διάγγελμα την παραίτηση της κυβέρνησης, με σκοπό τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών τον επόμενο μήνα. Μετά την αποτυχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης να σχηματίσουν κυβέρνηση, υπηρεσιακή πρωθυπουργός της Ελλάδας ανέλαβε η πρόεδρος του Αρείου πάγου, Βασιλική Θάνου. Αυτή η απόφαση προκάλεσε την αποχώρηση μελών της κυβέρνησης και βουλευτών από τον ΣΥΡΙΖΑ και την προσχώρηση πολλών από αυτών στη Λαϊκή Ενότητα

Εσωτερική πολιτική

Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 20 Σεπτεμβρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε και πάλι πρώτο κόμμα, αυτήν τη φορά με ποσοστό 35,5% και 145 έδρες και συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές.

Από τον Ιούνιο του 2018 και έπειτα, λόγω ανεξαρτητοποιήσεων, η κυβερνητική πλειοψηφία αποτελούνταν από 152 συνολικά βουλευτές.

Στις 22 Οκτωβρίου 2015, η ανώτερη υπάλληλος είσπραξης φόρου της Ελλάδας, Κατερίνα Σαββαΐδου, απολύθηκε από το υπουργικό συμβούλιο, ύστερα από εισήγηση του πρωθυπουργού, λόγω άσκησης ποινικής δίωξης για δύο υποθέσεις, για μια εκ των οποίων απαλλάχθηκε αργότερα. Εκείνη την περίοδο, τα μέτρα που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση προκάλεσαν αντιδράσεις. Οι αγρότες απειλούσαν να φέρουν τους ελκυστήρες τους στην Αθήνα και οι φαρμακοποιοί έκαναν απεργίες. Στις 18 Νοεμβρίου 2015, ο Τσίπρας, ως ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας που επισκέπτεται την Τουρκική επαρχία Αιγαίου της Σμύρνης από τις ημέρες της Μικρασιατικής Καταστροφής, συναντήθηκε με τον Τούρκο πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου. Εκεί, συμφώνησαν να συνεργαστούν και ότι θα υπάρξει τεχνική συνεργασία μεταξύ των Ελλήνων και των τουρκικών παράκτιων φρουρών.

Στις 8 Μαΐου 2016, η Βουλή ενέκρινε νέα μέτρα λιτότητας που περιελάμβαναν την αύξηση των φόρων για τους μεσαίους και υψηλού επιπέδου εισοδηματίες και την πραγματοποίηση περικοπών που θα εξοικονομούσαν περίπου το 3% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι μεταρρυθμίσεις περιλάμβαναν επίσης την κατάργηση των εκπτώσεων φόρου προστιθέμενης αξίας, τη μείωση των συντάξεων και την αύξηση της απορρύθμισης. Στις 22 Μαΐου 2016, ο Τσίπρας πέρασε περαιτέρω μέτρα λιτότητας.

Η νομοθεσία περιλάμβανε μια διάταξη για μέτρα «έκτακτης ανάγκης», συμπεριλαμβανομένων των περικοπών των μισθών και των συντάξεων, που θα τίθονταν σε εφαρμογή αυτομάτως, εάν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν είχαν εκπληρωθεί το επόμενο έτος. Οι φόροι επί των τσιγάρων, του καφέ και της μπίρας αυξήθηκαν επίσης, ενώ ένας μη δημοφιλής φόρος περιουσίας αναδιαρθρώθηκε για να αυξήσει τα έσοδα από μεγαλύτερα κτίρια. Επίσης, δημιουργήθηκε ένας νέος οργανισμός ιδιωτικοποίησης, ο οποίος θα είχε 99ετή θητεία για την ανάπτυξη και πώληση κρατικής ιδιοκτησίας. Ο Τσίπρας υπερασπίστηκε την υιοθέτηση νέων φορολογικών μέτρων, δηλώνοντας «Η άνοιξη μπορεί να έχει σχεδόν τελειώσει, αλλά προσβλέπουμε σε μια οικονομική άνοιξη και μια επιστροφή στην ανάπτυξη φέτος».

Το 2017, το περιοδικό Time τοποθέτησε τον Αλέξη Τσίπρα στη λίστα με τους πέντε λιγότερο δημοφιλείς αρχηγούς, χαρακτηρίζοντας τον ως λιγότερο δημοφιλή από τον Ντόναλντ Τραμπ. Το περιοδικό επίσης ανέφερε ότι αυτό συμβαίνει επειδή «έχει αναγκαστεί να δεχτεί ολοένα και περισσότερα μέτρα λιτότητας για να κρατήσει τη χώρα του στην επιφάνεια» και «ο Τσίπρας και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχουν επιδεινώσει τα προβλήματα που προυπήρχαν στην οικονομία με τη χώρα να έχει χάσει από την έναρξη της κρίσης περίπου το 25% του ΑΕΠ».

Σε συνέντευξή του στον Guardian, που δημοσιεύθηκε στις 24 Ιουλίου 2017, δήλωσε ότι η ελληνική οικονομία ήταν «στα πάνω της» και ότι «το χειρότερο είναι σαφώς πίσω μας». Εξέφρασε επίσης την πεποίθησή του ότι η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί πλέον να στηριχθεί στη διάσωση και τη διεθνή εποπτεία το 2018. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης από τα μέσα Ιουλίου, η Ελλάδα σκέφτεται να επανενταχθεί στην αγορά ομολόγων για πρώτη φορά από το 2014 για να δανειστεί από τις αγορές. Θεωρήθηκε ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να εκδώσει πενταετές ομόλογο σε μια εποχή που οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων είναι οι χαμηλότερες από τότε που η χώρα έφυγε από την αγορά το 2014. Η ανακοίνωση ήρθε λίγες μέρες αφού το ΔΝΤ «κατ ‘αρχήν» ενέκρινε την Ελλάδα για ένα υπό όρους δάνειο ύψους μέχρι 1,8 δισ. Δολαρίων. Το ΔΝΤ έκανε την καταβολή των δανείων εξαρτώμενη από τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας, απαιτώντας από τις χώρες της ευρωζώνης να παρέχουν ελάφρυνση του χρέους στη χώρα.

Στις 17 Οκτωβρίου του 2017, ο Τσίπρας συναντήθηκε με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσινγκτον. Ο Ντόναλντ Τράμπ, είπε στον Έλληνα πρωθυπουργό ότι υποστηρίζει ένα σχέδιο «υπεύθυνης ελάφρυνσης του χρέους» για την Ελλάδα. Μπροστά στο Λευκό Οίκο, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο αμερικανικός λαός «στέκεται με τον ελληνικό λαό καθώς ανακάμπτει από την οικονομική κρίση». Επίσης, ότι η Ελλάδα «είχε περάσει πολλά» κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης περιόδου οικονομικών δυσχερειών και δεσμεύθηκε ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν σταθερά στο πλάι της, καθώς η χώρα εκτελεί το σχέδιο ανακούφισης χρέους. Ο Τσίπρας είπε ότι οι δύο ηγέτες είχαν μια παραγωγική συζήτηση και υποστήριξε ότι η Ελλάδα μοιράζεται”κοινές αξίες με τις ΗΠΑ.

Έξοδος από τον μηχανισμό στήριξης

Στις 22 Ιουνίου 2018, ο Τσίπρας ανακοίνωσε την οριστική έξοδο από τη δανειακή σύμβαση στις 20 Αυγούστου 2018, καθώς και τη λήξη του μηχανισμού στήριξης της χώρας, αλλά με πολυετή επιτήρηση.

Με τη νέα συμφωνία, η Ελλάδα πέρασε σε ένα νέο καθεστώς το οποίο απομάκρυνε τις ασφυκτικές ανάγκες χρηματοδότησης. Επίσης, ο Τσίπρας χαριτολογώντας στην εκδήλωση που έλαβε χώρα στο Ζάππειο, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη πολιτική του καριέρα με γραβάτα τονίζοντας ότι: «Έχω μία δυσκολία αλλά θα το συνηθίσω. Τα στοιχήματα είναι για να υλοποιούνται, όταν κερδίζονται».

Κόμματα του εξωτερικού και Ευρωπαίοι ηγέτες χαιρέτισαν τη συμφωνία και μίλησαν για πρόοδο της Ελλάδας. Αντίθετα, τα εγχώρια κόμματα της αντιπολίτευσης κατέκριναν έντονα τη συμφωνία, ενώ έκαναν λόγο για αυστηρή επιτήρηση και συμβόλισαν την έξοδο ως νέο μνημόνιο για τη χώρα.
Μακεδονικό ζήτημα

Από τις 20 Οκτωβρίου 2018 ανέλαβε παράλληλα με την προεδρία της κυβέρνησης και το Υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο παρέδωσε στον Γιώργο Κατρούγκαλο μετά τον ανασχηματισμό τον Φεβρουάριο του 2019.

Το 2019 η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ολοκλήρωσε την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, που πήρε το όνομα Βόρεια Μακεδονία. Σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της ονομασίας με τον όρο Μακεδονία και υπερψήφισε τη συμφωνία, αλλά κόμματα της αντιπολίτευσης και στελέχη των ΑΝΕΛ αντέδρασαν σε αυτό το σενάριο και άσκησαν έντονη κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για τις επιλογές της κυβέρνησης.

Τον Ιούνιο του 2018 ο Τσίπρας συμφώνησε με τον Ζόραν Ζάεφ για την αποδοχή της ονομασίας «Βόρεια Μακεδονία», που αποτέλεσε υποχώρηση των δύο πλευρών και ιστορική συνάντηση μεταξύ των δύο κρατών. Η συμφωνία υπογράφηκε στις Πρέσπες στις 17 Ιουνίου 2018.

Ο Αμερικανικός και Ευρωπαϊκός τύπος, ηγέτες κρατών, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αλλά και όλα τα κόμματα του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, χαιρέτισαν τη συμφωνία και έστειλαν συγχαρητήρια στον Αλέξη Τσίπρα για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων, και έκαναν λόγο για ιστορική συμφωνία. Εντός της Ελλάδας, τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης άσκησαν έντονη κριτική με τη Νέα Δημοκρατία να καταθέτει πρόταση δυσπιστίας, που όμως καταψηφίστηκε, ενώ διαδηλωτές συγκρούστηκαν με αστυνομικές δυνάμεις στη περιοχή των Πρεσπών. Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη βουλή με 153 ψήφους και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019. Για τις προσπάθειες επίλυσης του Μακεδονικού, ομάδα ευρωβουλευτών πρότεινε τον Τσίπρα και τον Ζαεφ για το Νόμπελ Ειρήνης.

Οικογένεια και προσωπική ζωή

Σύντροφος του Αλέξη Τσίπρα είναι η Περιστέρα Μπαζιάνα, μαζί με την οποία έχει υπογράψει σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης και έχουν αποκτήσει δύο γιους. Στο παρελθόν, έχει δηλώσει άθεος και δεν έχει τελέσει θρησκευτική βάπτιση για τα παιδιά του.

Κατά την ανάληψη της πρωθυπουργίας έδωσε πολιτικό όρκο, με αποτέλεσμα να γίνει ο πρώτος Πρωθυπουργός της Ελλάδας που δεν έδωσε θρησκευτικό όρκο. Το 2015 τιμήθηκε απ’ τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο με τον Μεγαλόσταυρο των Ιπποτών του Τάγματος του Πανάγιου Τάφου στην τάξη των Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Πανάγιου Τάφου και δήλωσε ότι η κυβέρνησή του στηρίζει το έργο του Πατριάρχη σε σχέση με την ανάδειξη και την αναστήλωση των μνημείων που ανήκουν στο Πατριαρχείο.

Είναι υποστηρικτής του Παναθηναϊκού.