Περιεχόμενα
Μιάμιση δεκαετία, ως επικεφαλής του κόμματος που ήθελε να λέγεται «αριστερό», έμεινε στην εξουσία ο Αλέξης Τσίπρας. Ένας, καθ’ ομολογία και των πολιτικών του αντιπάλων, χαρισματικός και έξυπνος πολιτικός, αλλά στο τέλος ο Αλέξης ηττήθηκε από τον Τσίπρα και, κατά συνέπεια, πλήγωσε τόσο τον αριστερό χώρο που εκτιμάται ό,τι είναι αδύνατον να σηκώσει κεφάλι ξανά.
Οι συγκυρίες και το αριστερό κόμμα της κεντροδεξιάς πολιτικής
Η αλήθεια είναι πως ουδέποτε ο ΣΥΡΙΖΑ ή ένα κόμμα της Αριστεράς θα έφτανε στην εξουσία αν δεν εκμεταλλευόταν τις συγκυρίες. Η χρεοκοπία της χώρας εν έτει 2011, με κερασάκι τις οικονομικές αστοχίες της κυβέρνησης Καραμανλή, άδειασε το ποτήρι της υπομονής του κόσμου με τα καθεστωτικά κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Και το πλήρωσαν.
Το ΠΑΣΟΚ, μιας και έσκασε στη… βάρδιά του η βόμβα του ΔΝΤ, αφανίστηκε και του πήρε πάνω από μια δεκαετία για να αρχίσει, σταδιακά, κάτι να δείχνει -εδώ καλά καλά είχε αποσυρθεί για μερικά χρόνια το ίδιο το ιστορικό όνομα- ωστόσο η πλειονότητα των τότε ψηφοφόρων του άλλαξε στέκι. Το 2009 το ΠΑΣΟΚ είχε λάβει 43,92% και το 2015 είχε πέσει κάτω του 5%. Αντίθετα, η Νέα Δημοκρατία εκμεταλλεύτηκε το κυριότερο γνώρισμα των ψηφοφόρων της, τη συσπείρωση, και δεν έπεσε ποτέ κάτω από το 18%.
Τούτες τις συγκυρίες εκμεταλλεύτηκε ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα. Με τα go back madame Merkel, με τα μνημόνια που δεν σκίστηκαν ποτέ, με έναν λαοπλάνο επικεφαλής που ορεγόταν να βάλει βόμβα στα θεμέλια της Ευρώπης.
Αποδείχθηκε, συν τω χρόνω, πόσο υπερφίαλα ήταν τα εν λόγω σχέδια. Αποδείχθηκε ότι, αν η Ελλάδα το 2011 έλεγε «φεύγω από το ευρώ» ναι, θα συμπαρέσυρε την Ευρώπη μαζί της προκαλώντας ένα ντόμινο προβλημάτων και χρεοκοπιών στην ΕΕ. Το 2015 όμως, όταν η Αριστερά γιόρταζε την «πρώτη φορά» της στην Ελλάδα, η Ευρώπη ήταν ήδη προετοιμασμένη και δεν της κόστιζε ούτε ευρώ το να έφευγε μια, αριστερή πλέον, χώρα από το ευρώ.
Ο Τσίπρας στις αρχές του 2015 έψαχνε ψαλίδι για να σκίσει τα μνημόνια. Ο Τσίπρας εν μέσω του 2015 έδιωχνε τον ωτακουστή των Eurogroups, Γιάνη Βαρουφάκη και πίεζε την ΕΕ με δημοψηφίσματα. Ο Τσίπρας στα τέλη του 2015 είχε μια νέα κυβέρνηση και ένα φρέσκο, ωραιότατο, το τρίτο στη σειρά μνημόνιο της χώρας, το χειρότερο από κάθε άλλο.
Και απέμενε να βρει τρόπο για να το εφαρμόσει, οφείλοντας να ακολουθήσει… κεντροδεξιά πολιτική όντας ο αρχηγός ενός αριστερού κόμματος. Παρανοϊκό μεν, συνέβη δε.
Ποτέ δεν ξεφορτώθηκε το 2015
Τα χρόνια πέρασαν. Το 2019 ο Αλέξης Τσίπρας, μετά τη συντριβή στις Ευρωεκλογές, προκάλεσε (αναγκαστικά…) πρόωρες εκλογές αποχαιρετώντας την εξουσία. Ούτε το 2019 κατέστη δυνατόν να πείσει ότι η δική του κυβέρνηση είχε προσφέρει πολλά ή, έστω, περισσότερα απ’ όσα δεινά έφερε, ούτε το 2023 περιόρισε την αποχώρηση των ψηφοφόρων του προς άλλα κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, προ ολίγων ημερών, μέτρησε λιγότερο από ένα εκατομμύριο ψηφοφόρους, όταν το 2015 είχε μαζέψει σχεδόν 2,5 εκατ. –δεν είναι δα και μικρή η διαφορά.
Για να εφαρμόσει το τρίτο μνημόνιο, ο Τσίπρας προχώρησε (με τις ευλογίες των Ευκλείδη Τσακαλώτου και Έφης Αχτσιόγλου που ήταν στο υπουργείο) στην οικονομική αφαίμαξη της μεσαίας τάξης. Ακριβώς αυτής που τον είχε φέρει στην εξουσία –το λες και βίτσιο! Η πλειονότητα των μέτρων ήταν αντικοινωνική, οι φόροι και οι επιβαρύνσεις δυσανάλογες, ενώ τα νταούλια και οι ζουρνάδες αποτελούσαν παρελθόν.
Ναι, υπέγραψε τη Συμφωνία των Πρεσπών που τίμησε κατόπιν και η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Απαρέγκλιτα. Ναι, τον Αύγουστο του 2018 ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα βγήκε από τα μνημόνια. Και γιατί ως και το τέλος της εξουσίας του, το καλοκαίρι του 2019, αυτό το μνημονιακό τέλος δεν φάνηκε στην τσέπη του μέσου Ελληνα; Και γιατί τα 37 δισ. ευρώ, που ο ίδιος έλεγε ότι άφησε στα ταμεία της χώρας, τα κρατούσε… κουμπαρά και δεν τα μοίραζε από εκεί που τα είχε πάρει;
Ο Τσίπρας ποτέ δεν ξεφορτώθηκε τη… στάμπα του 2015. Το «ΟΧΙ» που έγινε «ΝΑΙ». Το μνημόνιο που δεν σκίστηκε. Ο ΕΝΦΙΑ που δεν καταργήθηκε. Οι υποσχέσεις που αποδείχθηκαν ανέκδοτο. Τον κυνηγούσε μια ζωή. Ως και τις μέρες μας.
Διότι ένα από τα αντισυριζέικα moto ήταν και ο φόβος του να ξανάλθει στην εξουσία το κόμμα του Τσίπρα. Πλέον, δεν υπάρχει Τσίπρας. Ούτε το εν λόγω αφήγημα του φόβου.
Τα αμέτρητα λάθη και οι ψεκασμένοι
Αν ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ηγέτης για τη χώρα ή όχι, τον κρίνει και θα τον κρίνει η ιστορία. Αν ήταν ηγέτης για το κόμμα του, αδιαμφισβήτητα ναι. Ωστόσο μεγάλος και χαρισματικός πολιτικός ηγέτης ουδέποτε υπήρξε. Ούτε ο ίδιος, ούτε ουδείς άλλος μετά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου –άντε και τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για να πάμε και πιο πίσω.
Οι πραγματικά χαρισματικοί ηγέτες παράγουν ιδέες και πράττουν σύμφωνα με αυτές -δεν λαμβάνουν αποφάσεις ενάντια στη συνείδησή τους. Πλην Πρεσπών, η οποία πράγματι είναι ιστορική ως συμφωνία, ο Τσίπρας σε κανένα άλλο θέμα δεν χάραξε, ως όφειλε, μακροπρόθεσμη στρατηγική. Στρατηγική ούτε για το κόμμα του, ούτε για τη χώρα.
Δεν υπήρχε μακροπρόσθεσμο πλάνο, ήταν κάτι του στυλ «ας βγάλουμε και τη σημερινή μέρα».
Εξ ου και τα περισσότερα στελέχη τους ΣΥΡΙΖΑ δεν γνώριζαν τι να πουν και πώς να το πουν –διόλου τυχαίες οι εκατοντάδες επικοινωνιακές τους γκάφες. Την απουσία στρατηγικής την παραδέχθηκε ο ίδιος, όταν μίλησε (δημόσια) για τις αυταπάτες που είχε.
Χωρίς γραμμή, δίχως στρατηγική, ο Τσίπρας δημιούργησε κυβερνήσεις κοντά σε ό,τι πιο ασυντόνιστο έχουμε δει ποτέ. Κι αν ναι, ο ίδιος οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ στη νίκη και την κυβέρνηση (έστω κι αν χρειάστηκε να συνεργαστεί με τους ψεκασμένους ακροδεξιούς του Πάνου Καμμένου), ο ίδιος οδήγησε το κόμμα του και στην παρακμή. Στη συντριπτική ήττα.
Ο λαός που πίστεψε στα νταούλια και τους ζουρνάδες, του γύρισε στην πλάτη όταν κατάλαβε ότι είχε να κάνει με «έναν από τα ίδια» στην πολιτική. Για ό,τι κατηγορούσε τους προκατόχους του, έπραξε ανάλογα –και χειρότερα- σε έναν πολιτικό αχταρμά που όμοιός του δεν εμφανίστηκε σε ελληνική κυβέρνηση.
Και, μετά τις Πρέσπες και την αποχώρηση των ΑΝΕΛ, φρόντισε να απορροφήσει την πλειονότητα εξ αυτών για να μην πέσει η κυβέρνηση. Και κατόπιν, μετά την ήττα του 2019, κάποια στιγμή άρχισε να μιλά για κεντρώες και κεντροδεξιές διευρύνσεις. Με ποιους; Με τον Ευάγγελο Αντώναρο και τον Στέφανο Τζουμάκα;
Οργάνωσις, κάτω του μηδενός
Αφήστε, δε, το οργανωτικό κομμάτι. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ είχαν ξεχωρίσει εκλογικά τα προηγούμενα χρόνια έχοντας σχεδόν παντού τοπικές οργανώσεις, λαϊκές βάσεις, κόσμο που έσπευδε σε ομιλίες και συγκεντρώσεις, είχαν δικούς τους στα πανεπιστήμια, δικούς τους στα συνδικαλιστικά όργανα, δικούς τους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εμφανίστηκε ποτέ και πουθενά οργανωτικά, πουθενά.
Με μηδενική κομματική οργάνωση έφτασε στην εξουσία. Κι ακριβώς τότε που έπρεπε να οργανωθεί, να γίνει πραγματικό κόμμα, ο Αλέξης Τσίπρας έβλεπε τα τρένα να περνούν.
Την ίδια ώρα, άσπρο έλεγε το πρωί ο Τσακαλώτος, μαύρο το βράδυ ο Πάνος Σκουρλέτης. Ο οποίος Σκουρλέτης είχε αναλάβει την οργάνωση των Αυτοδιοικητικών Εκλογών του 2019 και κατόρθωσε ο ΣΥΡΙΖΑ να μην εκλέξει ούτε έναν δήμαρχο. Ούτε έναν!
Η δε πολιτική του στο Μεταναστευτικό ήταν αυτή που αργά αλλά σταθερά προκαλούσε τη μεταστροφή του κόσμου, ο οποίος έβλεπε πως η αλληλεγγύη προς αδύναμους και κατατρεγμένους μετατρέπεται σε μία επιλογή του «μπάτε σκύλοι αλέστε», ενώ στη θάλασσα μάθαμε ότι δεν υπάρχουν σύνορα.
Η προδοσία δεν ήταν αυτή του δημοψηφίσματος
Η αλήθεια είναι ότι ο Τσίπρας υπήρξε ο μοναδικός πολιτικός, μετά τον Ανδρέα Παπανδρέου, που ο κόσμος δεν ψήφισε το κόμμα στο οποίο ανήκε -αλλά τον ίδιο. Η διαφορά 8+ μονάδων των Ευρωεκλογών και των Βουλευτικών του 2019 αποδεικνύει του λόγου του αληθές. Ο λαός τον πίστεψε, τον στήριξε, αλλά η υπομονή εξαντλήθηκε.
Και το παράδοξο είναι ότι ο Τσίπρας σωστά έκανε «ΝΑΙ» το «ΟΧΙ» το 2015 για να σώσει τη χώρα. Ορθώς έκανε… κωλοτούμπα, μεταξύ μας. Διότι αν δεν την έκανε, το plan b προέβλεπε δραχμή και, μέχρι να αλλάξει το νόμισμα, ως και ευρωπαϊκό στρατό σε τράπεζες και υπουργεία για να ελέγξουν τους εξαγριωμένους Έλληνες. Μιλάμε, καθαρά, για πραξικόπημα με τις ευλογίες των Ευρωπαίων.
Ο κόσμος αισθάνθηκε προδομένος, βγήκε στους δρόμους να στηρίξει το «ΟΧΙ» και μετά έβλεπε να γελοιοποιείται στις τηλεοράσεις και στα social media. Κι όμως, ο Τσίπρας είχε πράξει σωστά, με διπλό κόστος: τον έρπητα στα χείλη του και το πολιτικό του μέλλον. Το πρώτο επουλώθηκε γρήγορα, το δεύτερο ποτέ.
Η προδοσία προς τον ψηφοφόρο του Τσίπρα έλαβε χώρα την 4ετία μετά το 2019. Όταν ο Αλέξης είχε μια καθαρή εντολή και την αγνόησε. Όχι το 2015, αλλά τέσσερα χρόνια μετά.
Ο Λουδοβίκος «Αλέξης», ο Ανδρέας και ο Μιτεράν
Προ αιώνων στην επαναστατημένη Γαλλία συζητήθηκαν πολλά. Μετά την πιο έντονη συνέλευση και την ψηφοφορία, οι δύο παρατάξεις, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1789, κατέλαβαν τα έδρανα, στα οποία κάθονταν και την προηγουμένη: στα δεξιά της αίθουσας οι οπαδοί του βασιλιά και της γερουσίας και στ’ αριστερά οι επαναστάτες και οι εμπνευστές του Συντάγματος. Εντέλει συν τω χρόνω δημιουργήθηκαν δύο πολιτικά ρεύματα: η Αριστερά, που εξέφραζε κάθε προχωρημένη άποψη και η Δεξιά, που εξέφραζε κάθε διατήρηση και συνέχεια με την πραγματοποίηση μικρών βημάτων. «Εκ δεξιών του βασιλιά» δεν λέμε; Και έγινε όταν ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ ξανάνοιξε την αίθουσα και κάθισε ο ίδιος στο κέντρο.
Το πόσοι αριστεροί οδήγησαν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 είναι άγνωστο. Πολλοί όμως. Σε μια συνεδρίαση της Βουλής γύρω στο 1977, ενώ αγόρευε ο Ανδρέας Παπανδρέου και είχε υπερβεί κατά πολύ τα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο», ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διέπραξε το στιγμιαίο λάθος και, διακόπτοντάς τον, τον χαρακτήρισε ως «Αριστερά της Αριστεράς». Φυσικά ο ευφυής Ανδρέας, αντί να διαμαρτυρηθεί για την υποτιθέμενη ύβρη, αντιθέτως έτριβε τα χέρια του. Γνώριζε άλλωστε απολύτως το μιτερανικό θέσφατο, συνειδητά υπερφαλάγγιζε σε «αριστερή» ρητορεία τα κόμματα της παραδοσιακής Αριστεράς και είχε αναγκάσει το ΚΚΕ και τον Χαρίλαο Φλωράκη να τρέχουν από πίσω του για την υλοποίηση από κοινού της πολυπόθητης «αντιμονοπωλιακής ενότητας» (σ.σ.: οι παλιοί τα θυμούνται).
Το μιτερανικό θέσφατο ήταν μια ατάκα του Φρανσουά Μιτεράν την επομένη της ήττας του το 1974 στη Γαλλία από τον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Eστέν αν και έλαβε 49,2%. «Είμαι πολύ ικανοποιημένος. Διότι θα εργαστώ με σύνεση και στοχασμό τα επόμενα επτά χρόνια. Το αποτέλεσμα αυτό αποτελεί μια εγγύηση ότι θα κερδίσω τις επόμενες εκλογές και θα αναδειχτώ πρόεδρος της Γαλλίας». Πράγματι, ο Φρανσουά δικαιώθηκε, αφού ήταν ο νικητής των επόμενων εκλογών (1981), κερδίζοντας τον Ζισκάρ με 51,8% αλλά κέρδισε και τις μεθεπόμενες (1988) με 54%.
Λέγεται ότι ο Μιτεράν είχε δώσει, λίγο πριν από την πτώση της χούντας, την πιο πολύτιμη συμβουλή στον Παπανδρέου. Ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη, τη δυτική αλλά και την –τότε- κομμουνιστική ανατολική, που η Αριστερά από την εποχή του πολέμου συγκροτεί σταθερά πλειοψηφικό ρεύμα. Αυτό το διέγνωσε εγκαίρως ο πανέξυπνος Ουίνστον Τσόρτσιλ προκαλώντας τον Εμφύλιο.
Κοντολογίς, το αριστερό ρεύμα στην Ελλάδα υπήρχε μεταπολεμικά, υπήρχε και στις αρχές της μεταπολίτευσης, μέχρι να εγκατασταθεί στα έγκατα του ΠΑΣΟΚ. Ο Τσίπρας το γνώριζε: δεν προσέλκυσε προ του 2015 τους Αριστερούς με την προεκλογική πολιτική του, αλλά τους ΠΑΣΟΚους με αριστερές καταβολές.
Το 1789 στη Γαλλία διαχωρίστηκε η Αριστερά από τη Δεξιά ελέω Λουδοβίκου του 16ου. Δυόμισι αιώνες μετά η Αριστερά πέθανε στα χέρια του Αλέξη του Α’.
Το τέλος της Αριστεράς…
…δεν έγινε τώρα. Πλήρωσε το μεγαλύτερο λάθος του Τσίπρα πως, αν και έβλεπε τα λάθη των συνεργατών του, αν και έβλεπε τις αντιδράσεις του κόσμου σε διάφορα που γίνονταν ή σε δηλώσεις, δεν προχώρησε ποτέ σε αλλαγές προσώπων. Δεν ήταν άλλωστε «συνεργάτες», ήταν «σύντροφοι» -κι αφού είναι σύντροφοι δεν τους αλλάζεις, πας μαζί τους μέχρι το τέλος. Και… πήγε. Στο δικό του πολιτικό τέλος. Όπως και το τέλος του ΣΥΡΙΖΑ.
Και συνάμα της Αριστεράς. Μιας Αριστεράς που κυβέρνησε εν Ελλάδι χωρίς την πραγματική Αριστερά (το ΚΚΕ), χωρίς αριστερή πολιτική (αλλά κεντρώα προς κεντροδεξιά), χωρίς πλάνο για την επόμενη μέρα, χωρίς κάποιον ορατό στόχο. Αρκούσαν το «πρώτη φορά Αριστερά» και το «ηθικό πλεονέκτημα».
Ένα πλεονέκτημα που ο ΣΥΡΙΖΑ απώλεσε διά παντός με τη διακυβέρνησή του. Με τον Τσίπρα επικεφαλής.
