Περιεχόμενα
Τι είναι η υπνοφοβία; Πότε συμβαίνει και ποια είναι τα συμπτώματα; Αν έχετε νιώσει φόβο λίγο πριν σας πάρει ο ύπνος με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να κοιμηθείτε για αρκετά βράδια, ίσως να ανήκετε στην κατηγορία των υπνοφοβικών.
Τι ακριβώς είναι η υπνοφοβία;
Η υπνοφοβία είναι ένας συγκεκριμένος τύπος άγχους που σχετίζεται με τον ύπνο που συνήθως αυξάνεται όσο πλησιάζει η ώρα του ύπνου. Συνήθως οφείλεται σε αίσθημα απώλειας ελέγχου, σε επαναλαβανόμενους εφιάλτες, σε μια προσωρινή παράλυση σώματος κατά τα πρώτα στάδια του ύπνου και άλλους παρόμοιους παράγοντες που συνδέουν την διαδικασία του ύπνου με δυσάρεστα βιώματα.
Ομοίως, η υπνοφοβία μπορεί να είναι ισχυρός προγνωστικός παράγοντας άλλων διαταραχών άγχους, διάθεσης ή χρήσης ουσιών.
Συνήθως μπορεί να παρατηρηθεί μαζί με άλλες φοβίες, όπως η θανατοφοβία (ο φόβος του θανάτου), και μπορεί να προκληθεί από αυτές. Για παράδειγμα, η ομοιότητα μεταξύ ύπνου και θανάτου είναι πηγή φόβου για πολλούς. Θεωρείται ότι μια υπερβολική περίπτωση υπνοφοβίας μπορεί να πυροδοτηθεί ή να επιδεινωθεί από έναν υποκείμενο φόβο του θανάτου.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται σε ορισμένα άτομα που έχουν διαγνωστεί με υπνοφοβία είναι τα εξής:
- Ανεξέλεγκτο άγχος πριν τον ύπνο
- Ανεξέλεγκτο άγχος όταν σκεφτόμαστε να αποκοιμηθούμε
- Αποτυχία διαχείρισης του άγχους
- Πλήρεις κρίσεις άγχους
Επιπλέον, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να προκαλέσουν:
- Κούραση κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Ευερεθιστότητα
- Γρήγορες αλλαγές διάθεσης
- Χαμηλή συγκέντρωση
- Αναποτελεσματική παραγωγικότητα εργασίας
Ποια η θεραπεία
Όπως και με άλλες αγχώδεις διαταραχές, υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υπνοφοβία. Μερικές από αυτές είναι οι παρακάτω:
- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία
- Θεραπεία έκθεσης
- Φαρμακευτική αγωγή
- Γιόγκα/διαλογισμός
Προφανώς μπορεί δύσκολα να φανταστούμε πώς θα ήταν η ζωή μας αν φοβόμασταν κάθε φορά που έφτανε η ώρα να κοιμηθούμε και καταλήγαμε να κοιμόμαστε μόλις λίγες ώρες ή και καθόλου, παρά την όποια εξάντληση.
Ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι που ζουν με αυτόν τον καθημερινό εφιαλτή.
«Φοβόμουν να αποκοιμηθώ επειδή δεν είχα επίγνωση του τι συμβαίνει»
Η Ελίζαμπεθ Τζόνσον, 38 ετών, από το Κάνσας, μίλησε στον Guardian και περιέγραψε την περιπέτειά της, μια περιπέτεια που έχει ξεκινήσει από τα 7 της χρόνια. Ξεκίνησε ως αϋπνία και φόβος του να μην κοιμηθεί, ενώ μέχρι τα 12 της χρόνια εξελίχθηκε σε φόβο του ίδιου του ύπνου. Ως μικρό παιδί, θυμάται: «Όταν φτάνεις σε ένα σημείο όπου μπορείς νοερά να αποκοιμηθείς, φοβάσαι ότι δεν θα συμβεί αυτή τη φορά. Ή φοβάσαι ότι θα έχεις εφιάλτες. Και μετά, αργότερα, υπήρχε ένα άλλο επίπεδο που φοβάσαι να αποκοιμηθείς: επειδή δεν έχεις πλέον επίγνωση του τι συμβαίνει, οπότε δεν είσαι ασφαλής».
«Υπήρχαν διαστήματα όπου δεν μπορούσα να κοιμηθώ για αρκετές ημέρες στη σειρά»
Όταν η Ελίζαμπεθ προσπαθεί να αποκοιμηθεί, συχνά την κυριεύει το άγχος. Αφού πέσει για ύπνο, αρχίζει να χαλαρώνει, αλλά νιώθει σαν να χάνει τον έλεγχο. «Αντί να συνεχίσω», λέει, «έχω μια αίσθηση πανικού, μια ένεση αδρεναλίνης και είμαι ξανά πλήρως ξύπνια». Περιγράφει πώς είναι να έχει κανείς υπνοφοβία, το φόβο του να αποκοιμηθεί. «Τότε πρέπει να ξανακάνω όλη τη διαδικασία της προσπάθειας να κοιμηθώ από την αρχή ή να τα παρατήσω».
Τα προβλήματα συνεχίστηκαν και στην ενήλικη ζωή της, με αποκορύφωμα όταν ήταν 31 ετών, αυξομειούμενα ανάλογα με τα επίπεδα στρες μεταξύ του τρόμου του ύπνου και αυτού που η ίδια αποκαλεί «κανονική αϋπνία». Τώρα που τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα, μια καλή νύχτα σημαίνει πέντε ώρες ύπνου, αλλά μια κακή νύχτα είναι δύο ώρες ή και καθόλου.
Η Ελίζαμπεθ διδάσκει αγγλικά και ιστορία σε μαθητές με συμπεριφορικές διαφορές. Έχει επίσης δύο παιδιά, ηλικίας 7 και 11 ετών, και η ύπαρξη οικογένειας τη βοηθά να τα βγάλει πέρα. «Απλώς πρέπει να συνεχίσω», λέει. «Υπήρχαν διαστήματα όπου δεν μπορούσα να κοιμηθώ για αρκετές ημέρες στη σειρά. Το να μένω ξύπνια στη δουλειά είναι δύσκολο. Και αυτό το κάνει ακόμα πιο δύσκολο άμα είσαι γονέας».
«Ποτέ δεν κοιμόμουν για περισσότερο από έξι ώρες»
Η Μπράντι Κλίαρ, 37 ετών, είναι μητέρα πέντε παιδιών που εργάζεται στην εξυπηρέτηση πελατών και ζει στη Νέα Υόρκη. Γράφει για τις εμπειρίες της στον τομέα της ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του εθισμού στην ηρωίνη ως έφηβη, και της ισόβιας πάλης της με την υπνοφοβία. «Ανακάμπτω δυνατά, ώστε όσοι υποφέρουν σιωπηλά να ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι τους», λέει.
Φοβόταν να κοιμηθεί από την ηλικία των έξι ή επτά ετών. Όταν ήταν εννέα ετών, η μητέρα της την πήγε σε γιατρό, ο οποίος της συνταγογράφησε ένα αντιισταμινικό και ένα ηρεμιστικό. «Με βοηθούσε να αποκοιμηθώ και να μείνω κοιμισμένη, αλλά ήταν δύσκολο να με ξυπνήσει το πρωί και δεν μου άρεσε να το παίρνω». Έτσι σταμάτησε. “Άρχισα να αναγκάζω τον εαυτό μου να μένει ξύπνια, γιατί δεν ήθελα να αποκοιμηθώ. Τελικά, το σώμα μου κουραζόταν τόσο πολύ που απλά αποκοιμιόμουν. Δεν μπορούσα να το παλέψω, απλά έκλεινα και λιποθυμούσα. Αλλά ποτέ δεν κοιμόμουν για περισσότερο από έξι ώρες».
Όταν ήταν 13 ετών, όμως, κοιμήθηκε τόσο λίγο για μια εβδομάδα, που νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο. «Με νάρκωσαν για δύο ημέρες. Τελικά μπήκα σε συμβουλευτική για κάποια άλλα θέματα συμπεριφοράς που είχα, και είπα στον σύμβουλο ότι δεν κοιμάμαι, ότι φοβάμαι. Τι θα γίνει αν το σπίτι μου πάρει φωτιά και δεν ξυπνήσω; Ή αν έρθει ένας κακός και σκοτώσει όλη μου την οικογένεια ενώ κοιμάμαι; Τι θα συμβεί αν η μαμά μου πεθάνει στον καναπέ και κοιμηθώ; Άρχισα να παθαίνω κρίση άγχους και μόνο που το συζητάω».
Στα 15 της συνταγογραφήθηκε ένα πολύ ισχυρό ηρεμιστικό που την εμπόδιζε ακόμα και να ονειρεύεται. Αυτό επηρέασε την ικανότητά της να εστιάζει όταν ήταν ξύπνια, και στα 17 της σταμάτησε να το παίρνει και επέστρεψε στην αντίσταση στον ύπνο για όσο περισσότερο μπορούσε.
Καθώς η αγχώδης διαταραχή εξελισσόταν στη μετέπειτα ζωή της, λέει: «Δεν χρειαζόταν να είμαι ξαπλωμένη στο κρεβάτι για να φοβάμαι. Αρκούσε να ξέρω ότι ήταν σχεδόν ώρα να πάω για ύπνο και άρχιζα να αγχώνομαι». Με τα χρόνια ανέπτυξε κάποιους μηχανισμούς αντιμετώπισης και λέει ότι δεν είναι τόσο άσχημα όσο ήταν παλιά. Η ύπνωση δεν λειτούργησε για εκείνη, αλλά ο διαλογισμός λειτουργεί. Το τέντωμα πριν από τον ύπνο, η ακρόαση ήχων βροχής και το διάβασμα έχουν επίσης βοηθήσει. «Εξακολουθούσα να μην κοιμάμαι για μεγάλα χρονικά διαστήματα επειδή συνειδητοποιούσα ότι ονειρευόμουν και ξυπνούσα με το ζόρι».
