Περιεχόμενα
Μπορεί τα θαλασσινά να μη μας ενθουσιάζουν όλους, όπως θα ενθουσίαζαν έναν Ιάπωνα ή έναν Ινδονήσιο, ωστόσο όλοι συμφωνούμε ότι οι γαρίδες είναι ένας γευστικός πειρασμός που είναι εξαιρετικά δύσκολο να του αντισταθούμε.
Η όρεξή μας για αυτό το μικρό παχύ κόκκινο θαλασσινό έχει αυξηθεί εδώ και δεκαετίες και δεν υπάρχει ειδικά το καλοκαίρι τραπέζι στις διακοπές που να μην φιλοξενεί έστω ένα πιάτο με γαρίδες.
Η Red Lobster, μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες θαλασσινών κήρυξε πτώχευση αυτόν τον μήνα, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, ένα πρόγραμμα για τις γαρίδες που μπορείτε να φάτε το οποίο κόστισε στην εταιρεία 11 εκατομμύρια δολάρια, όταν υποτίμησε σε τι ποσότητες θα έτρωγε ο κόσμος γαρίδες.
Πόσο υγιεινά είναι όμως τα αγαπημένα μας θαλασσινά; Κάνουν καλό στο σώμα μας; Τι γίνεται με τα μαγγρόβια δάση και τους πληθυσμούς θαλάσσιων χελωνών στον κόσμο; Και πώς ξέρετε τι να αγοράσετε την επόμενη φορά που θα βρεθείτε μπροστά στον πάγκο με τα θαλασσινά;
Οι γαρίδες και η υγεία μας
Οι γαρίδες είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης, όπως, για παράδειγμα, μια μπριζόλα rib-eye. Είναι πλούσιες σε ασβέστιο και βιταμίνη Β12. Έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, γεγονός που τις καθιστά υγιεινή τροφή για την καρδιά.
Και παρότι οι γαρίδες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη, οι ειδικοί δεν ανησυχούν πλέον τόσο για την επίδραση της διατροφικής χοληστερόλης στην υγεία.
Αν όμως αναζητάτε τα άλλα διατροφικά οφέλη που περιμένουμε από τα θαλασσινά, θα απογοητευτείτε. Οι ουρές των γαρίδων δεν είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, σίδηρο ή ιώδιο.
«Από διατροφική άποψη», είπε ο Ζακ Κοέν, ερευνητής διατροφής στο Κέντρο Ωκεανικών Λύσεων του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, «είναι κάπως σαν το λευκό κρέας της θάλασσας».
Τα περισσότερα θαλασσινά είναι πλουσιότερα σε θρεπτικά συστατικά από το κρέας της ξηράς, αλλά τα είδη γαρίδας που καταναλώνονται είναι χαμηλά σε αυτήν τη λίστα, κοντά στον πάτο. Το κοτόπουλο έχει περισσότερη πρωτεΐνη και τα θαλασσινά, όπως οι σαρδέλες, ο σολομός και τα στρείδια, είναι πολύ πιο πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Ωστόσο, επειδή βρίσκονται κοντά στο κάτω μέρος της τροφικής αλυσίδας, οι γαρίδες γενικά δεν τείνουν να συσσωρεύουν τις περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως ο υδράργυρος ή οι διοξίνες, που βρίσκονται σε μεγάλα «αρπακτικά», όπως ο τόνος ή ο ξιφίας.
Αυτό τα τοποθετεί στη λίστα «καλύτερων επιλογών» του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων για έγκυες γυναίκες και παιδιά, που σημαίνει ότι θεωρούνται ασφαλή για κατανάλωση δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα.
Υπάρχουν λοιπόν κάποια μειονεκτήματα για την υγεία των γαρίδων; Λίγα. Οι κατεψυγμένες γαρίδες μπορεί να περιέχουν συντηρητικά, όπως τριπολυφωσφορικό νάτριο και όξινο θειώδες νάτριο, τα οποία άτομα με ευαισθησία σε θειώδη ή φωσφορικά μπορεί να θέλουν να αποφύγουν. Και οι γαρίδες εκτροφής μπορούν να δημιουργήσουν μερικά δικά τους προβλήματα, ανάλογα με τη χώρα προέλευσής τους και την κατάσταση των μεμονωμένων εκμεταλλεύσεων.
Ο υδράργυρος και το αρσενικό μπορούν να συσσωρευτούν στη λάσπη κάτω από λίμνες με γαρίδες, επισημαίνει ο Χοσέ Αντόνιο Ροντρίγκεζ Μαρτίν, βιολόγος που έχει μελετήσει το θέμα για το Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας και Τεχνολογίας Γεωργίας και Τροφίμων στην Ισπανία.
Ωστόσο, ακόμη και τα υψηλότερα επίπεδα βαρέων μετάλλων που βρήκε ο δρ Μαρτίν στις εκτρεφόμενες γαρίδες του Ισημερινού, ήταν τα μισά από αυτά που βλέπει κανείς στον λιγότερο μολυσμένο τόνο. Είπε ότι αυτό σήμαινε ότι δεν αποτελούν «υπερβολικό κίνδυνο» για τους περισσότερους ανθρώπους.
Σε πολλές χώρες, οι φάρμες γαρίδας χρησιμοποιούν επίσης μεγάλες ποσότητες αντιβιοτικών για να διατηρούν τα ζώα υγιή. Μερικά από τα φάρμακα, όπως τα νιτροφουράνια, μπορούν να προκαλέσουν ηπατική βλάβη και συνδέονται με τον καρκίνο, και σχεδόν όλα απαγορεύονται στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι αποστολές που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία των ΗΠΑ είναι ασφαλείς -αλλά δεν τηρούν όλες οι αποστολές αυτές τις προϋποθέσεις, εξηγεί η Τζούλι Λάιβλι, εμπειρογνώμονας στα μαλακόστρακα και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο AgCenter της Λουιζιάνα. Η έρευνά της, καθώς και άλλων, εντόπισε απαγορευμένα αντιβιοτικά σε εισαγόμενες γαρίδες, καθώς και συντηρητικά που δεν αναγράφονται στην ετικέτα.
Ενώ οι μολυσμένες εισαγόμενες γαρίδες είναι ένα πρόβλημα που χρειάζεται περισσότερη έρευνα, είπε ότι πιθανότατα δεν αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, συγκρίνοντάς τις με τον κίνδυνο που προκαλούν οι πλαστικές συσκευασίες.
«Αυτό εξαρτάται από την προσωπική επιλογή», λέει χαρακτηριστικά. Ωστόσο, πρόσθεσε, τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση σε άτομα που είναι ευαίσθητα σε αυτά.
Γαρίδες: Το περιβαλλοντικό και ανθρώπινο «κόστος»
Τώρα πάμε στα πραγματικά άσχημα νέα: Όσον αφορά την υγεία των ωκεανών, πολλοί ειδικοί λένε ότι οι γαρίδες είναι από τις πιο επιβλαβείς τροφές που μπορείτε να φάτε. Αυτό δεν οφείλεται στο ότι οι γαρίδες απειλούνται με εξαφάνιση -τα περισσότερα είδη είναι ανθεκτικά- αλλά λόγω του τι πρέπει να κάνουμε για να τις αποκτήσουμε.
Οι περισσότερες γαρίδες σε αμερικανικά πιάτα εισάγονται, κυρίως από την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Περισσότερα από τις μισές εκτρέφονται σε αγροκτήματα: εκτεταμένα πυκνά δίκτυα σε παράκτιες λίμνες, συχνά δίπλα στον ωκεανό.
Η κατασκευή τους καταστρέφει ζωτικής σημασίας παράκτιους βιότοπους, όπως βάλτους μαγγροβίων και άλλους υγροτόπους. Και μόλις κατασκευαστούν, τα αγροκτήματα μπορούν να μολύνουν περαιτέρω τις ακτές με απορροές, όπως λιπάσματα και αντιβιοτικά.
Οι άγριες γαρίδες έχουν επίσης μια τεράστια οικολογική τιμή, παρεμπιπτόντως. Επειδή οι γαρίδες είναι πολύ μικρές, τα δίχτυα που χρησιμοποιούνται για να τις πιάσουν τείνουν να πιάνουν ο,τιδήποτε άλλο στο πέρασμά τους.
Σε ορισμένες χώρες, έως και το 90% εκατό από αυτά που βρίσκουμε σε ένα δίχτυ-ψαριά γαρίδας, δεν είναι γαρίδες. Αυτοί οι καρχαρίες, οι χελώνες, τα μωρά snappers και εκατοντάδες άλλα είδη τείνουν να πεθαίνουν στα δίχτυα ή στο κατάστρωμα του σκάφους.
Σε ορισμένα μέρη, η παραγωγή γαρίδας γίνεται σε πολύ δυσμενείς συνθήκες και για τους ανθρώπους. Το 2015, το Associated Press αποκάλυψε την ευρεία χρήση της εργασίας σκλάβων στη βιομηχανία γαρίδας της Ταϊλάνδης. Το υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ έχει επίσης κατηγορήσει την παραγωγή γαρίδας στο Μπαγκλαντές, τη Μιανμάρ και την Καμπότζη για χρήση παιδιών ή καταναγκαστικής εργασίας.
Πιο πρόσφατα, ερευνητικές αναφορές από το The Outlaw Ocean Project πρόσφεραν μια καταδικαστική ματιά στην εκτροφή γαρίδας στην Ινδία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα γαρίδων στις Ηνωμένες Πολιτείες, που προκάλεσε ανησυχίες όχι μόνο για τις εργασιακές πρακτικές, αλλά και για την απαγόρευση των αντιβιοτικών και της περιβαλλοντικής ζημιάς.
Πώς να αγοράσετε γαρίδες που είναι καλές για εσάς και τον πλανήτη
Η αγορά υγιεινών και βιώσιμων γαρίδων είναι δυνατή, αλλά χρειάζεται λίγη παραπάνω προσπάθεια. Αρχικά, πρέπει να γνωρίζετε από πού προέρχονται οι γαρίδες σας και πώς παράγονται, λέει ο Κόρμπετ Νας, εκπρόσωπος του Monterey Bay Aquarium’s Seafood Watch, μιας διαδικτυακής πηγής που βοηθά τους καταναλωτές να κάνουν ενημερωμένες επιλογές θαλασσινών.
Αν ανησυχείτε για την επίδρασή σας στο περιβάλλον, οι γαρίδες εκτροφής πιθανότατα έχουν ένα μικρό πλεονέκτημα, εξηγεί ο κ. Νας. Τα πιο βιώσιμα προϊόντα προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Αλλά αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1% της αγοράς των ΗΠΑ και μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν.
Ο Ισημερινός, η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή γαρίδας στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι μια καλή εναλλακτική λύση, λέει ο κ. Νας. Η Ονδούρα και η Ταϊλάνδη έχουν επίσης σχετικά ισχυρούς περιβαλλοντικούς κανονισμούς, παρά το κακό ιστορικό της Ταϊλάνδης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αποφύγετε τις περισσότερες γαρίδες από την Ινδία, την Ινδονησία και το Μεξικό, σημειώνει.
Οι άγριες γαρίδες είναι πιο ακριβές αλλά και πιο νόστιμες και λιγότερο πιθανό να μολυνθούν με περιβαλλοντικές τοξίνες. Εάν θέλετε να τις αγοράσετε, καλό είναι να γνωρίζετε ότι οι πρακτικές αλιείας στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά τείνουν και πάλι να είναι λιγότερο επιβλαβείς για τη ζωή των ωκεανών από οπουδήποτε αλλού. Διαφορετικά, αναζητήστε γαρίδες πιστοποιημένες από το Marine Stewardship Council.
Από εκεί και πέρα, οι καλές συμβουλές γίνονται πολύπλοκες γρήγορα, καθώς διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, το είδος και τις πρακτικές αλιείας. Καλύτερα είναι να συμβουλευτείτε έναν διαδικτυακό οδηγό.
Αλλά οι ειδικοί είπαν ότι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι απλώς να ρωτήσετε για βιώσιμες επιλογές. Ακόμα κι αν ο σερβιτόρος ή ο ιχθυοπώλης σας δεν έχει ιδέα από πού προήλθαν οι γαρίδες -ή αν, ας πούμε, το σκάφος χρησιμοποιούσε συσκευή αποκλεισμού χελωνών- η ερώτηση ασκεί πίεση στη βιομηχανία.
«Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μια επιθυμία για βιώσιμα θαλασσινά», λέει ο κ. Νας, «και μπορούμε να ελπίζουμε ότι αυτό θα φτάσει στους λιανοπωλητές, θα πάει στους αγοραστές, θα πάει στους παραγωγούς».
Στο τέλος, οι αποφάσεις σχετικά με τις γαρίδες καταλήγουν στις αξίες σας για το τι τρώτε. Ο δρ Ροντρίγκεζ Μαρτίν και η δρ Λάιβλι λένε ότι τρώνε γαρίδες, όπως και ο κύριος Νας, αν και σπάνια, και διαβάζουν τη συσκευασία σχολαστικά. Η δρ Λάιβλι τρώει γενικά γαρίδες μόνο από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο δρ Κοέν δεν τρώει γαρίδες, αλλά προσπαθεί να μην κάνει διαλέξεις στους φίλους και την οικογένειά του. Πρόσφατα η ανιψιά του είχε μια πρώτη κοινωνία που περιελάμβανε έναν μπουφέ με γαρίδες που μπορείτε να φάτε.
«Μιλώ για τις καταχρήσεις εργασίας και τις επιπτώσεις στους ωκεανούς;» ρώτησε κουνώντας το κεφάλι του. «Είναι 10 ετών. Αφήστε τους να το απολαύσουν και τους την “σπάτε” αργότερα».
Με πληροφορίες από NY Times
